De overheidscijfers van de collectieve ontslagen tussen januari en september beloven weinig goeds: 8.878 werknemers zijn betrokken bij het voornemen tot collectief ontslag bij 68 technische bedrijfseenheden. Dit is het hoogste aantal werknemers van de laatste 10 jaar. Ook in 2014 en 2016 ging het in de drie eerste kwartalen om meer dan 8.000 werknemers, wat het jaar nadien resulteerde in meer dan 6.000 effectief ontslagen werknemers via deze procedure. De cijfers variëren van jaar tot jaar.

SD Worx voorspelt dat er tegen het eind van het jaar nog een kwart kan bijkomen: dit betekent dat meer dan 10.000 werknemers betrokken zijn bij een voornemen tot collectief ontslag. Uit de analyse blijkt dat het sociaal overleg via de Wet Renault werkt: zo werd in 2023 11% van de ontslagen vermeden. Het vertrek van medewerkers op menselijke manier begeleiden wint aan belang, maar zit vaak nog in de taboesfeer.

Hoogste aantal aangekondigde collectieve ontslagen van de laatste 10 jaar

De eerste negen maanden van 2024 kenmerken zich door een triest record, met het hoogst aantal werknemers betrokken bij een collectief ontslag, namelijk 8.878. Enkel in 2014 en 2016 ging het ook om meer dan 8.000 werknemers.

Jan Vanthournout, expert sociaal overleg van SD Worx: “We weten dat ook het laatste kwartaal nog meer werkgevers hun voornemen tot herstructurering zullen opstarten. We kunnen de totale omvang niet inschatten maar ook in 2014 en 2016 ging het ook om meer dan 8.000 werknemers in de eerste drie kwartalen. We gaan ervan uit dat er in het laatste kwartaal nog eens minstens 25% kan bijkomen. Je ziet het jaar nadien dan pieken van meer dan 6.000 effectief ontslagen werknemers, bij de beëindigde procedures. Kijk maar naar 2015 en 2017.”

In 2024 werden ondertussen al 49 procedures beëindigd met 3.205 ontslagen werknemers tot gevolg. Toch maakt SD Worx een positieve kanttekening. Uit de cijfers van de beëindigde procedures concludeert SD Worx dat de voorbije 10 jaar tot 18% van de ontslagen vermeden is, mede dankzij het sociaal overleg. In 2023 ging het om 11% op een heel jaar. In 2021 werd zelfs 18% van de ontslagen vermeden. Het varieert van jaar tot jaar, afhankelijk van de dossiers.

“Met sociaal overleg boek je resultaten: in 2023 werd 11% van de ontslagen vermeden via de Wet Renault”, zegt Jan Vanthournout, SD Worx.

Offboarding wint aan belang

Net zoals het begin van de arbeidsrelatie is ook het einde van de arbeidsrelatie belangrijk, of de opzeg nu gebeurt door de werknemer of werkgever, om performante redenen dan wel om economische redenen, zoals bij een herstructurering.

Bij een ontslag vanuit de werkgever moeten veel juridisch regels worden gevolgd, voor een correcte ontslagmotivatie. In de praktijk is het moeilijk om een goed evenwicht te vinden met de menselijke kant.

Jan Vanthournout van SD Worx: “Het is een actueel thema, dat in de taboesfeer zit. Het vertrek van medewerkers moet je als HR of als leidinggevende ook menselijk goed begeleiden. De medewerker stelt zich de vraag waarom ontsla je mij: ligt het accent op de ‘waarom’ of op ‘waarom mij’?”

“Een ontslag mag geen verrassing zijn. Zonder schokeffect voor de medewerker en ook voor het team. De organisatie moet duidelijk zijn waar ze voor staat en waarvoor niet. De feedbackcultuur is daarbij belangrijk. Bij een ontslag dien je ook na te denken over de communicatie naar het team: komt er bv. vervanging en wie gaat die persoon opleiden”, concludeert Ellen Neirynck, People Director SD Worx.

Bron: SD Worx