Hoe gaat het écht met de Belgische jongeren? Denktank Itinera publiceert vandaag de NextGen Barometer 2025, een grootschalige analyse van de leefwereld van jongeren in België. Het rapport brengt systematisch in kaart hoe jongeren scoren op vier domeinen: gezondheid, ontwikkeling, participatie en bescherming. Jongeren krijgen daarbij een globale score ‘geel’. Dat betekent dat hun basisrechten grotendeels gegarandeerd zijn, maar dat structurele uitdagingen en ongelijkheden zwaar blijven doorwegen.

Zo kampt bijna één op vier jongeren met zelfmoordgedachten, bedraagt de jeugdwerkloosheid 19,9% (met pieken boven 25% in Brussel) en leeft één op vijf jongeren in een financieel kwetsbaar huishouden.

De resultaten tekenen een dubbel beeld. Zo zijn jongeren in België gemiddeld tevreden met hun leven, maar net daar duiken grote verschillen op. Waar de meerderheid zich goed voelt, kampen kwetsbare groepen zoals meisjes, LGBTQ+-jongeren, jongeren met migratieachtergrond en jongeren uit kansarme gezinnen opvallend vaker met ernstige mentale problemen. Bijna één op vier jongeren rapporteerde recent zelfs zelfmoordgedachten. “Niet alle jongeren hebben mentale problemen, maar bepaalde groepen wél, en dat op een structureel niveau. Het is die ongelijkheid die ons alarmistisch doet scoren. We riskeren een generatie op te splitsen tussen wie kansen krijgt en wie structureel achterblijft,” zegt Julien De Wit, fellow bij Itinera.

Ook op vlak van onderwijs en werk is het beeld gemengd. België behoort tot de Europese koplopers in het beperken van schooluitval: slechts 6 à 7% van de jongeren verlaat het onderwijs zonder diploma. Tegelijk heeft 20 tot 30% van de vijftienjarigen minstens één jaar leervertraging, met ongelijkheid als duidelijke onderliggende factor. Op de arbeidsmarkt bedraagt de jeugdwerkloosheid 19,9%, aanzienlijk boven het Europese gemiddelde van 14 à 15%. In Brussel stijgt dit zelfs boven de 25%.

Het democratisch vertrouwen van jongeren staat eveneens onder druk. Hoewel ze massaal deelnemen aan verkiezingen, kleuren vertrouwen en tevredenheid over democratie beide rood. Jongeren hebben het gevoel dat hun stem weinig impact heeft. Daarnaast is wonen steeds moeilijker betaalbaar: jongeren verlaten pas op gemiddeld 26 jaar het ouderlijk huis en één op tien besteedt meer dan 40% van zijn inkomen aan huur. Bovendien leeft één op vijf jongeren in een financieel kwetsbaar huishouden.

De globale score geel toont dat België niet faalt in het garanderen van jongerenrechten, maar wel veel potentieel onbenut laat. Er is geen acute crisis, maar de ongelijkheid groeit en zet jongerenlevens structureel onder druk. “De grootste uitdaging is niet dat alles slecht gaat, maar dat niet alle jongeren dezelfde kansen krijgen. Een deel van de jeugd kan volop bouwen aan de toekomst, terwijl anderen structureel achterop raken. Het beleid moet die kloof dringend verkleinen,” aldus De Wit.

Itinera formuleert in de barometer duidelijke aanbevelingen. Er moet structureel geïnvesteerd worden in mentale gezondheid, met meer preventie in scholen, laagdrempelige zorg en kortere wachttijden. Ongelijkheden moeten gericht worden aangepakt, met extra steun voor jongeren in armoede, in Brussel en Wallonië, en voor jongeren met migratieachtergrond. Ook de brug tussen onderwijs en arbeidsmarkt moet versterkt worden via meer stageplaatsen en begeleiding naar duurzame jobs. Verder is het cruciaal dat jongeren echt betrokken worden bij beleidsontwikkeling om hun vertrouwen in democratie te herstellen. Tot slot moeten de staatsfinanciën structureel gezonder worden gemaakt, zodat toekomstige generaties niet de rekening betalen. “België is geen slecht jeugdland. Maar met de huidige ongelijkheden en structurele zwaktes benutten we het potentieel van onze jongeren onvoldoende. Dat is geen kwestie van falen, maar van gemiste kansen. Met de juiste keuzes kunnen we het tij keren,” besluit Julien De Wit.

Bron & Methodologie : Itinera – De barometer baseert zich op tientallen indicatoren uit officiële bronnen zoals Statbel, Eurostat, Sciensano en de JOP-monitor. Die data worden gecombineerd met beleidsanalyse en internationale vergelijking. Vier clusters vormen de kern van het rapport: Overleven (gezondheid en wonen), Ontwikkeling (onderwijs en werk), Participatie (democratie en burgerschap) en Bescherming (armoede, geweld en integriteit). Elke indicator kreeg een score van rood (alarmerend) tot donkergroen (zeer goed).