Het aantal langdurig zieken neemt in ons land ieder jaar structureel toe. De recente cijfers van het RIZIV draaiden er niet omheen en nu bevestigt ook onderzoek van HR-dienstverlener Securex deze trend. Het valt vooral op dat niet alleen ouderen maar ook steeds meer dertigers en veertigers langdurig afwezig zijn op het werk. Psychische problemen maar ook spier- en gewrichtspijnen zijn de belangrijkste redenen voor lange afwezigheden van minstens 1 jaar.

Op een gemiddelde werkdag waren in 2016 meer dan 7 werknemers op 100 afwezig door ziekte of privéongeval. Het totale ziektepercentage evolueerde deze keer van 6,95% in 2015 naar 7,26% in 2016.

Deze opwaartse evolutie wordt, net zoals in de vorige jaren, bepaald door de continue stijging van de afwezigheden langer dan 1 jaar. Een trend die recent ook door het RIZIV werd vastgesteld. Terwijl het korte (minder dan een maand) en middellange (van 1 maand tot 1 jaar) absenteïsme stabiel bleven (respectievelijk 2,13% en 2,02%), kende het langdurige absenteïsme een stijging met 9,51%, nl. van 2,84% in 2015 naar 3,11% in 2016.

Meer dan 3% van alle werknemers is vandaag dus langer dan een jaar afwezig. Voor het vijfde jaar op rij noteren we een stijging met bijna 10% of meer. En op vijftien jaar tijd is het langdurige ziektepercentage verdrievoudigd.

Steeds meer dertigers en veertigers geveld

Vooral jonge werknemers blijken ook steeds langer afwezig te zijn, een trend die vermoedelijk ook de komende jaren zal aanhouden. De cijfers spreken voor zich: in 2016 steeg het aantal langdurig afwezigen met 16% bij jonge werknemers tussen 35-39 jaar en met 13% bij de 40-44-jarigen.

Of nog: het aantal dertigers dat meer dan 1 jaar afwezig is, verdubbelde de afgelopen 5 jaar en verdrievoudigde in 10 jaar tijd.

We overbelasten ons brein

Psychische problemen en spier- en gewrichtspijnen blijven in 2016 de belangrijkste oorzaken van lange afwezigheden, meer nog dan andere medische problemen zoals kanker en cardiovasculaire aandoeningen. Het aantal ziektedagen met een psychische oorzaak groeide in vijf jaar tijd met 27%. Spier- en gewrichtsklachten, de tweede belangrijkste oorzaak van het langdurig absenteïsme, bleven stabiel. Ze zijn jaarlijks verantwoordelijk voor eenzelfde percentage van de groeiende groep lange afwezigheden, behalve bij de 25-29-jarigen waar Securex in vijf jaar tijd een stijging met 21% vaststelt.

“We zien steeds meer overmatig gestresseerde werknemers met meerdere spanningsklachten (+30%), die in sommige gevallen zelfs chronisch worden. Vooral dertigers zien hun stress het sterkst stijgen. Volgens de Werkbaarheidsmonitor spanden zij in 2016 de kroon met een verstoorde balans werk-privé, vaak omdat ze de lat voor zichzelf zowel professioneel als privé erg hoog leggen en ze opgroeiende kinderen met (ver)bouwen van een woning en het nastreven van promotie combineren. Jonge werknemers blijken ook meer vatbaar voor prikkels van sociale media. En we mogen niet vergeten dat andere breinproblemen zoals depressie en angststoornissen vaker de kop opsteken. Dat vertellen ons de Wereldgezondheidsorganisatie en het Belgisch Instituut voor Farmaco-Epidemiologie.”

En we zitten te veel

Het ligt voor de hand dat de toenemende vergrijzing en het optrekken van de pensioenleeftijd de langdurige afwezigheid als gevolg van spier- en gewrichtspijnen grotendeels verklaren, vooral dan bij ouderen. Ook arbeiders met een fysiek zware job zijn steeds vaker getroffen door langdurige afwezigheid op het werk dan bedienden (+10,05% vs. +7,5% tussen 2015 en 2016).

Meer en meer jonge werknemers haken echter af omwille van fysieke klachten. Soms ligt stress aan de bron van die spier- en gewrichtsklachten, maar dat is niet de enige oorzaak.

“We zitten meer dan we bewegen en dit brengt heel wat gezondheidsrisico’s met zich mee, voor oud én jong. Een actieve leefstijl daarentegen, houdt spieren en gewrichten gezond. Daarnaast heeft minder zitten ook andere gezondheidsvoordelen, zoals minder vermoeide ogen, lager risico op hart- en vaatziekten, lagere Body Mass Index, lager risico op verschillende vormen van kanker en op diabetes type 2. Deze voordelen van minder sedentair gedrag treden op ongeacht of mensen aan matige of intensieve lichaamsbeweging doen. Een gezonde leefstijl met voldoende beweging werkt bovendien preventief tegen overmatige stress en tegen Alzheimer. Het verlengt de levensduur met gemiddeld een jaar.”

Werkgevers ondersteunen steeds meer een gezonde leefstijl

“Het klopt dat Belgische organisaties steeds meer investeren in een proactief gezondheidsbeleid: bijna 6 op 10 werkgevers schenkt volgens zijn werknemer aandacht aan de fysieke belasting van zijn werknemers en bijna 1 op 2 doet dit voor de mentale belasting. Bedrijven die bij hun werknemers een gezonde leefstijl promoten, blijven vandaag een minderheid, maar hun aantal gaat wel in stijgende lijn: van 37% in 2013 naar ruim 40% in 2015 en 43% in 2017. En maar goed ook, want iedere euro die bedrijven in hun gezondheidsbeleid investeren, doet hun absenteïsmekosten met 2,5 tot 4,9 euro dalen. Werknemers die zelf initiatieven nemen voor een gezonde leefstijl en loopbaan, versterken dit resultaat nog.”
Kris De Meester, Manager Health & Safety Affairs, Verbond van Belgische Ondernemingen: “De werkgever heeft een belangrijke verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor het welzijn van zijn werknemers, maar er is veel meer mogelijk. Gezondheidsbevordering op het werk kan ook een meerwaarde betekenen voor de werkbaarheid van jobs en het werkvermogen van werknemers. Werknemers met aandacht voor een gezonde leefstijl met voldoende beweging kunnen immers beter omgaan met fysieke en emotionele werkdruk. Hierdoor zullen ze minder snel uitvallen of afhaken en verloopt ook hun eventuele terugkeer naar het werk sneller en vlotter. Nochtans denken weinig bedrijven systematisch na over de bedrijfsmatige en persoonlijke opbrengsten van gezondheidsmanagement.”