Op vraag van de Onafhankelijke Ziekenfondsen* is er voor het eerst in België een diepgravende enquête uitgevoerd bij mensen die lijden (of leden) aan een burn-out. De resultaten van de studie zijn zorgwekkend. Een eerste vermoeden wordt al meteen bevestigd: vele gezondheidsprofessionals krijgen te maken met een burn-out. Maar liefst 15% van de personen met een burn-out werkt namelijk in de zorgsector. Zij worden op de voet gevolgd door leerkrachten (11%) en handelaars (8%), niet toevallig beroepen die diensten of hulp verlenen aan anderen.

Personen die constant in contact staan met ‘moeilijke’ mensen (klanten, patiënten, leerlingen) hebben meer kans op een burn-out. Denk maar aan verzorgend personeel, leerkrachten en medewerkers van klantendiensten. Zij gaan twee keer zo vaak naar een psychiater. De oorzaak? Ze moeten hun emoties altijd onder controle houden in een stresserende professionele context, zonder de erkenning die ze daarvoor verdienen.

Hoge verwachtingen en herhaaldelijk geweld

1 op de 4 personen in burn-out (24,6%) verklaart regelmatig of constant in contact te staan met ‘moeilijke’ mensen (klanten, patiënten, leerlingen). 34% van hen gaat naar een psychiater of psycholoog. Bij werknemers die in hun job geen contact hebben met ‘moeilijke’ mensen is dat slechts 23%.

Hoe valt dit fenomeen te verklaren? “Van werknemers in bepaalde beroepen wordt verwacht dat ze hun emoties in alle omstandigheden onder controle houden, ongeacht het humeur van de patiënt, de klant, de leerling en de complexiteit van de omgeving”, zegt dr. Patrick Mesters, directeur van het Europees instituut voor onderzoek naar burn-out, die de resultaten van de enquête voor de Onafhankelijke Ziekenfondsen onder de loep nam. “Uitputting ligt op de loer als deze situaties te gewelddadig worden, herhaaldelijk voorkomen en oncontroleerbaar zijn door een gebrek aan solidariteit, erkenning en steun vanwege de hiërarchie en de collega’s.”

Want geweld op de werkvloer is geen fabeltje. Meer dan 1 op de 10 werknemers (12%) verklaart dat hij al het slachtoffer is geweest van pestgedrag, namelijk herhaaldelijk verbaal geweld of beledigend gedrag, binnen of buiten het bedrijf.

Financieel verlies, verslavingen,…

De menselijke en sociale gevolgen van een burn-out zijn immens: de helft van de deelnemers aan de enquête stopte met werken gedurende minstens 6 maanden. 1 op de 10 werd gemiddeld 41 dagen opgenomen in het ziekenhuis en 1 op de 3 kreeg te maken met familiale conflicten. Bij 8% onder hen eindigde het zelfs in een echtscheiding.

37% van de deelnemers zag tijdens de periode van burn-out zijn financiële inkomsten dalen met 20 à 60%. 29% van de personen met een burn-out zocht zijn toevlucht in meer alcohol, 23% begon meer te roken en 42% meer te eten.

Nood aan menselijke en financiële steun

Verontrust door de resultaten van dit onderzoek stellen de Onafhankelijke Ziekenfondsen zich vragen bij de therapeutische en maatschappelijke aanpak van dit probleem. Minder dan de helft van de deelnemers (44%) ging in deze moeilijke periode bij zijn huisarts langs en slechts 1 op de 4 (25%) stapte naar een psycholoog of psychiater. Uit het onderzoek blijkt nochtans dat een herval vaak voorkomt (22%), maar minder bij werknemers die bij een psycholoog of psychiater in behandeling zijn. Dr. Patrick Mesters: “We mogen niet vergeten dat een arts de diagnose van een burn-out moet stellen. Want professionele uitputting gaat gepaard met andere problemen (intense vermoeidheid, slapeloosheid, verslavingen, grotere kans op zelfmoord) die professionele hulp vergen. Ook meer informatie over het belang van psychologische opvolging is belangrijk. Werknemers met een burn-out blijken in de eerste plaats nood te hebben aan ‘steun’: empathie van hun werkgever, collega’s en gezin, maar ook financiële ondersteuning voor de therapeutische opvolging (raadplegingen bij een psycholoog of psychiater, sofroloog, coach). Zo had 5% van de deelnemers aan de enquête graag verzorgd willen worden in een aangepast zorgcentrum. En dat verbaast me niet. Een ziekenhuis is niet de ideale plek om deze problematiek aan te pakken.”

*Enquête uitgevoerd van 16 tot 23 juni 2017 door Dedicated bij 632 werknemers die minstens één ernstige periode van werkgerelateerde stress of uitputting gekend hebben. Analyse en interpretatie van de resultaten door Patrick Mesters en Céline Bugli, The European Institute for Intervention & Research on Burn Out.