Sinds de coronacrisis kreeg telewerken een enorme boost. Niet alleen het aantal telewerkers in Vlaanderen is fors gestegen van 21,2% (2016) naar 37,8% (2023), ook het aantal telewerkdagen per week is verder toegenomen. Dat blijkt uit de jongste werkbaarheidsmeting van de SERV|Stichting Innovatie & Arbeid. Hoewel telewerken vaak gezien wordt als een manier om de werk-privébalans en het werkstressniveau onder controle te houden, blijkt telewerk nauwelijks effect te hebben.

Telewerken heeft zeker voordelen voor werknemers en werkgevers maar leidt niet rechtstreeks tot meer werkbare jobs.

Telewerk neemt toe maar nog steeds voor zes op de tien werknemers niet mogelijk

Steeds meer werknemers in Vlaanderen werken af en toe of geregeld thuis. Tussen de werkbaarheidsmeting van 2019 en 2023 is er sprake van bijna een verdubbeling (van 21,2% naar 37,8%). De coronacrisis heeft deze cijfers ongetwijfeld omhooggestuwd. Telewerkers behoren in de eerste plaats tot de groep middenkaders, kaders en directie. Op de tweede plaats komen de uitvoerende bedienden die een grote inhaalbeweging maakten tegenover 2019. Samen vormen ze meer dan 80% van de groep telewerkers.

Niet alleen het aantal telewerkers is toegenomen. Ook het aantal telewerkdagen per week is gestegen. Eén op de vijf werknemers (20,7%) werkt nu gemiddeld meer dan 1 dag per week thuis, tegenover 4,4% in 2016.

Ondanks de stijging is er nog steeds een meerderheid van de werknemers die niet van thuis werkt. In 2023 doen zes op de tien werknemers niet aan telewerk. Dat komt omdat de aard van het werk het niet toelaat, de werkgever het niet voorziet of de werknemer geen heil ziet in thuiswerken. Het aandeel dat niet kan telewerken verschilt sterk van sector tot sector. In de financiële sector zijn werknemers die helemaal niet thuiswerken eerder de uitzondering (minder dan 20%), in de zorg zijn ze met meer dan 80%.

Telewerk en connectiviteit sterk verbonden

Naast telewerk bevraagt de werkbaarheidsmeting ook de connectiviteit van werknemers. Geconnecteerde werknemers zijn telefonisch bereikbaar en beantwoorden werkmails na de werkuren. De helft van de werknemers blijkt volgens de werkbaarheidsmeting structureel bereikbaar en is dus vaak of altijd bereikbaar na de werkuren.

Wie telewerkt, is vaker geconnecteerd buiten de werkuren dan wie niet telewerkt. Toch ontplooit zich een opvallende evolutie over de metingen heen (2016-2019-2023). Terwijl de connectiviteit van werknemers die niet telewerken toeneemt, neemt de connectiviteit van telewerkers af. Beide groepen groeien dus naar elkaar toe wat betreft bereikbaarheid buiten de werkuren.

Effect van telewerken en connectiviteit op werkbaar werk niet groot

Structureel bereikbaar zijn en de werk-privébalans in evenwicht houden is niet vanzelfsprekend, zeker als er sprake is van hoge taakeisen in de job. Structurele bereikbaarheid vormt ook voor werkstress een bijkomende risicofactor. Het effect van hoge werkdruk, emotionele belasting en de relatie met de direct leidinggevende wegen echter veel zwaarder door dan connectiviteit. De rol van telewerken is nog beperkter. Telewerken speelt nauwelijks een rol voor het ontwikkelen van werkstressklachten, zeker als we rekening houden met hoge werkdruk, emotionele belasting, de relatie met de direct leidinggevende en de mate van connectiviteit.

Bron: SERV