Jaarlijks worden in België – op een actieve bevolking in de privésector van circa 3 miljoen werknemers – ongeveer 150.000 arbeidsongevallen aangegeven. Deze hebben soms ernstige gevolgen zoals tijdelijke of blijvende arbeidsongeschiktheid of in het ergste geval zelfs overlijden. Hoewel het aantal aangiftes volgens deze overheidscijfers daalt, blijft het onaanvaardbaar hoog. Opvallend: vooral twintigers geven meer werkongevallen aan: gemiddeld 48% meer dan vijftigers.

Het onderzoek is gebaseerd op arbeidsongevallenaangiftes van 2014 tot 2023. De eerste resultaten van deze studie worden vandaag in de kijker gezet op de Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk op 28 april.

Grootschalig onderzoek

In België is nog weinig of geen grootschalig wetenschappelijk onderzoek gebeurd naar de vele risicofactoren en preventieve maatregelen voor arbeidsongevallen. Bestaande studies zijn vaak beperkt in omvang en toepasbaarheid en richten zich meestal op kleine groepen binnen specifieke sectoren, zoals bouw of industrie.

Om deze lacune op te vullen, diende Liantis in 2023 bij het Fonds Abefradoc – Benevermedex een projectvoorstel in voor een grootschalige studie. Dankzij de financiële steun van dit Fonds kregen onderzoekers van Liantis onder meer de kans om alle arbeidsongevallenaangiftes binnen een specifieke groep van werkgevers van 2014 tot 2023 in detail te onderzoeken.

Liantis onderzocht 48.400 arbeidsongevallenaangiftes afkomstig van werknemers van klanten die in de periode 2014 tot 2023 zowel bij de externe preventiedienst als het sociaal secretariaat aangesloten waren. Dit betrof 46.499 unieke werkgevers met in totaal 692.188 werknemers. Specifiek voor 2023 ging het om 4.815 meldingen van arbeidsplaatsongevallen (werkongevallen) en 1.035 meldingen van arbeidswegongevallen (woon-werkongevallen).

“Hoewel het aantal werkongevallen nog steeds té hoog blijft, zien we een daling wanneer we het aantal aangiftes jaarlijks bekijken per 1.000 werknemers. Belangrijk: hierbij zitten niet de ongevallen die gebeuren tijdens het woon-werkverkeer, hoewel die technisch gezien ook beschouwd worden als een arbeidsongeval. Aangiftes van ongevallen die gebeuren tijdens het woon-werkverkeer zitten trouwens in stijgende lijn: van 11,6% naar 17,7% als we 2014 vergelijken met 2023”, aldus Tom Geens, onderzoeker bij hr-dienstengroep Liantis.

Leeftijdsverschillen

Liantis onderzocht ook de impact van leeftijd. De resultaten bleken significant én verrassend: over de tien jaren van de studie blijken de twintigers gemiddeld 48% meer werkongevallen aan te geven dan een referentiegroep van min-20-jarigen en vijftigers. Voor de dertigers gaat het om 25% meer, voor de veertigers nog om 18% meer terwijl de zestigers daarentegen net 38% minder kans lopen een werkongeval te moeten melden.

“In een eerder statistisch verslag kaartte Fedris (het Federaal agentschap voor beroepsrisico’s) al aan dat werknemers in de leeftijdscategorie 20-29 jaar meer werkongevallen hebben dan anderen. Dit vormde voor ons een aanknopingspunt om dieper te graven. De eerste analyses die we deden, lijken de resultaten van Fedris te bevestigen. Over alle onderzochte aangiftes doorheen de hele periode, vinden we 27,2% van de aangiftes van werkongevallen terug in de groep van de twintigers, terwijl slechts 22,4% van onze tewerkgestelde werknemers zich in deze leeftijdscategorie bevinden. Deze conclusie bevestigt dat het ook ontzettend belangrijk is en blijft om gerichte, preventieve maatregelen te nemen voor jongere medewerkers”, stelt Tom Geens.

Verder onderzoek

Liantis werkt intussen verder aan de studie die nog veel meer inzichten moet opleveren over arbeidsongevallen. De volledige resultaten zouden tegen de zomer van 2025 beschikbaar moeten zijn. “Wat al heel duidelijk blijkt, is de nood aan collectieve acties en samenwerking tussen overheden, verzekeraars, preventiediensten, werkgevers én werknemers om de veiligheid op de werkvloer te verbeteren. Het is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van alle belanghebbenden en een noodzaak gezien de Europese doelstellingen rond welzijn op het werk”, aldus Tom Geens.

“We gaan nu verder onderzoek doen naar andere mogelijke elementen die invloed hebben op de kans om een werkplekongeval te krijgen. Want leeftijd is een element waar je natuurlijk weinig aan kan veranderen, maar waarmee je wel rekening kan houden.Voor werkgevers kunnen we al enkele tips meegeven:

• doe sowieso op voorhand goede risicoanalyses;
• zorg dat je een goed welzijnsplan hebt en dat je medewerkers hier ook goed van op de hoogte zijn;
• zorg voor genoeg informatie- en opleidingsmomenten om iedereen mee te nemen in het preventie- en welzijnsverhaal.

Gebeurt er toch een arbeidsongeval? Analyseer dan zeker de situatie goed in samenwerking met je externe preventiedienst. Zo kan je bijkomende maatregelen nemen om ongevallen in de toekomst te vermijden.”

Bron: Liantis – Dat blijkt uit een onderzoek dat werd gesteund door het Fonds Abefradoc – Benevermedex beheerd door de Koning Boudewijnstichting.