In 2021 waren werknemers in Belgische bedrijven meer dan ooit afwezig op het werk door kortstondig ziekteverzuim, oftewel ziekte van minder dan een maand. Bijna 2,5 % van de werkbare uren ging verloren aan kort ziekteverzuim, dat is het hoogste percentage van de laatste vijf jaar. Vooral werknemers in de leeftijdsgroep met schoolgaande kinderen en arbeiders bleven het vaakst ziek thuis van het werk. Nog opvallend: in de zorg lag het ziekteverzuim in 2021 lager dan in 2020, al blijven zorgmedewerkers tijdens de pandemie nog steeds vaker ziek thuis in vergelijking met de andere sectoren.

Dat zijn de belangrijkste vaststellingen uit een onderzoek van hr-dienstenbedrijf Acerta op basis van de gegevens van 260.000 werknemers. Een tip voor bedrijven in 2022: maak een duidelijk plan dat de vitale functies van de onderneming in kaart brengt en oplossingen aanreikt, en zet proactief in op het psychisch welbevinden van je medewerkers.

Afwezigheidsgolf op het werk

Het kort ziekteverzuim op het werk – afwezigheden van minder dan een maand – zit de afgelopen maanden weer in stijgende lijn door de vierde coronagolf en de omikronvariant. In november en december 2021 lagen de ziekteverzuimcijfers ongeveer de helft hoger dan in dezelfde periode in 2020 en meer dan 15 % hoger in vergelijking met 2019.

Maar niet alleen in de laatste maanden van vorig jaar noteerden we veel afwezigheden op het werk door ziekte. Over het hele jaar genomen zien we in 2021 een ongekend hoge afwezigheidsgolf. Van de werkbare uren in de private sector is het voorbije jaar gemiddeld 2,5 % niet gepresteerd vanwege kortstondig ziekteverzuim. Dat komt neer op gemiddeld 6,5 dagen ziekte per werknemer. De afgelopen vijf jaar waren die cijfers nooit zo hoog. Ter vergelijking: in 2020 lagen de verzuimcijfers op 2,2 % – toen opvallend laag door de lockdowns – en in 2019 op 2,4 %. Afwezigheden van meer dan een maand zijn in deze cijfers niet meegenomen.

Meer werknemers ziek, vooral in gezinnen met schoolgaande jeugd

Van alle werknemers was 12 % in 2021 minstens één dag ziek. Ook dat is opmerkelijk meer dan de voorbije twee jaar, toen die percentages lagen op 8,7 % (2020) en 9,6 % (2019). Voor het hoogste ziekteverzuim tekenden de werknemers tussen 30 en 44 jaar. Zij waren 2,7 % van de werkuren afwezig door ziekte, terwijl het gemiddelde over alle leeftijden heen op 2,5 % lag. Dat is niet onlogisch, aangezien zij vaak deel uitmaken van een gezin met schoolgaande kinderen die meer contacten hebben.

Bij arbeiders komt kort ziekteverzuim meer voor dan bij bedienden: 2,9 % van de werkbare uren ging aan kort ziekteverzuim verloren bij arbeiders, versus 2,2 % bij bedienden.

Miet Vanhegen, sociaaljuridisch experte bij Acerta Consult: “Het is erg opvallend, maar niet geheel onlogisch dat we in 2021 heel hoge ziekteverzuimcijfers optekenen. De meeste sectoren waren volledig open – in tegenstelling tot 2020 – en de coronacijfers kenden sterke pieken. De verschillende coronagolven vertalen zich ook in afwezigheidsgolven op het werk. Vooral ouders met schoolgaande kinderen bleven vaker thuis van het werk door ziekte, omdat zij via hun kinderen gemiddeld gezien meer contacten hadden met mensen van buiten het gezin. En aangezien arbeiders minder kunnen thuiswerken dan bedienden en vaak ook minder afstand kunnen houden op de werkvloer, waren zij ook vaker afwezig van het werk door ziekte.”

Ziekteverzuim in de zorg gedaald, maar nog steeds hoog

In de zorg, een sector die de grootste impact van de pandemie ondervindt, is het ziekteverzuim het afgelopen jaar opvallend genoeg licht gedaald, van 2,82 % in 2020 naar 2,75 % in 2021. Het komt erop neer dat een medewerker in de zorg in 2021 gemiddeld 7,1 dagen van het werk afwezig bleef door kort ziekteverzuim. Toch blijft het gemiddelde ziekteverzuim in de zorg nog duidelijk hoger dan in andere jaren en dan het gemiddelde over alle sectoren heen. Vooral de laatste maanden zit het ziekteverzuim in de zorg systematisch op ongeziene hoogten, boven de 3 %.

Miet Vanhegen: “Het minste wat we van de zorg kunnen zeggen is dat de zorg de invloed van covid zwaarder heeft gevoeld dan welke sector ook. Met de verhoogde werkdruk steeg voor het personeel ook de psychosociale druk. Reken daarbij dat het zorgpersoneel onvermijdelijk in contact komt met zieken, waardoor de uitval heel hoog was en is. Ook thuiswerk is in deze sector in de meeste gevallen niet mogelijk, wat het aantal afwezigheden op de werkvloer nog doet toenemen.”

‘Breng levensaders van het bedrijf in kaart’

Ook 2022 wordt nog een coronajaar. De cijfers van de laatste maanden van 2021, met stijgende percentages kort ziekteverzuim, geven aan dat bedrijven ook dit jaar alert zullen moeten zijn om voldoende continuïteit op de (thuis)werkvloer te blijven garanderen als personeel ziek uitvalt of door quarantaine niet kan werken. Acerta raadt ondernemingen aan om een continuïteitsplan op te maken. Daarin worden de levensaders of vitale onderdelen van een onderneming in kaart gebracht en worden oplossingen uitgewerkt als de normale werking daarvan in het gedrang komt. Daarnaast blijft het cruciaal om in te zetten op preventiemaatregelen op de werkvloer, zoals het dragen van mondmaskers, social distancing en voldoende ventilatie om zo het aantal besmettingen te minimaliseren maar ook proactief inzetten op het psychisch welbevinden van je medewerkers zal cruciaal zijn om uitval te vermijden. Hierin speelt de leidinggevende een belangrijke rol zodat wordt ingespeeld op de basisprincipes van autonomie, betrokkenheid en competentie die een goeie werkomgeving creëren.

Bron: de verzamelde gegevens zijn gebaseerd op de werkelijke gegevens van een set van 260.000 werknemers in dienst bij meer dan 40.000 werkgevers uit de private sector, waartoe zowel kmo’s als grote ondernemingen behoren.