Het grote verlies van werkuren als gevolg van de coronapandemie heeft geleid tot een enorme daling van het arbeidsinkomen van werknemers over de hele wereld, blijkt uit een nieuw IAO-rapport over de gevolgen van de pandemie voor de arbeidswereld. Het wereldwijde inkomen uit arbeid is in de eerste drie kwartalen van 2020 met naar schatting 10,7 procent, ofwel 3,5 biljoen dollar, gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2019. Dit cijfer houdt geen rekening met de inkomenssteun die via overheidsmaatregelen wordt verstrekt.

De grootste daling deed zich voor in de lagere middeninkomenslanden, waar het verlies aan arbeidsinkomen 15,1 procent bedroeg. Het Amerikaanse continent was met 12,1 procent het zwaarst getroffen gebied. In Europa en Centraal-Azië bedroeg het verlies aan inkomen uit arbeid 10,6 procent. Het grootste verlies aan arbeidsinkomen in deze regio wordt geschat op 16,3 procent in Centraal-Azië, gevolgd door Noord-, Zuid- en West-Europa (10,7 procent) en Oost-Europa (8 procent).

Volgens het IAO-rapport over COVID-19 en de wereld van werk (6e editie) was het verlies van werkuren tijdens de eerste negen maanden van 2020 aanzienlijk groter dan in de vorige editie van het rapport werd geschat (gepubliceerd op 30 juni).

Zo schat het rapport de totale verloren werktijd in het tweede kwartaal van dit jaar (vergeleken met het laatste kwartaal van 2019) op 17,3 procent, wat overeenkomt met het equivalent van 495 miljoen voltijdse banen (op basis van een 48-uren werkweek), terwijl de eerdere schatting lag op 14 procent, of 400 miljoen voltijdse banen. De gewerkte uren in Europa en Centraal-Azië zijn in het tweede kwartaal met naar schatting 17,5 procent gedaald, oftewel 55 miljoen voltijdse banen.

In het derde kwartaal van 2020 wordt wereldwijd een verlies van werkuren met 12,1 procent verwacht, het equivalent van 345 miljoen voltijdse banen. Het verlies aan arbeidstijd in Europa en Centraal-Azië wordt geschat op 11,6 procent.

De vooruitzichten voor het vierde kwartaal zijn aanzienlijk verslechterd. Volgens het basisscenario van de IAO, dat uitgaat van recente prognoses voor de groei van het bruto binnenlands product, zou het verlies aan werktijd wereldwijd 8,6 procent bedragen in het vierde kwartaal van 2020 (vergeleken met het vierde kwartaal van 2019), wat overeenkomt met het equivalent van 245 miljoen voltijdse banen. Dit is een stijging ten opzichte van de eerdere schatting van de IAO van 4,9 procent of 140 miljoen banen.

Eén van de redenen voor de geschatte toename van het verlies aan werkuren is dat werknemers in ontwikkelingslanden en groeieconomieën, met name zij die informeel werk doen, volgens de studie nu veel meer zijn getroffen dan door crises in het verleden.

De studie merkt op dat de daling van het verlies aan werktijd meer te wijten is aan inactiviteit dan aan werkloosheid, en dit heeft belangrijke beleidsimplicaties.

Hoewel intussen veel strenge sluitingen van werkplekken zijn versoepeld, zijn er aanzienlijke verschillen tussen de regio’s. 94 procent van de werknemers woont in een land waar bepaalde werkplekbeperkingen gelden, en 32 procent woont in een land waarin alle werkplekken, behalve de essentiële, gesloten zijn.

De fiscale stimulans en de kloof

Het IAO-rapport bekijkt ook hoe effectief de fiscale stimulans is geweest om de gevolgen van de coronacrisis op de arbeidsmarkt te verlichten.

In landen waarvoor voldoende gegevens beschikbaar zijn voor het tweede kwartaal, blijkt een duidelijke correlatie: hoe omvangrijker de budgettaire stimuleringsmaatregelen (als percentage van het BBP), hoe kleiner het verlies van het aantal werkuren. Tijdens deze periode zou wereldwijd een extra fiscale stimulans van 1 procent van het jaarlijkse BBP het verlies van het aantal werkuren met nog eens 0,8 procent hebben verminderd.

Hoewel de fiscale stimuleringspakketten een belangrijke rol hebben gespeeld bij de ondersteuning van de economische activiteit en het verlies van werkuren hebben verminderd, zijn dergelijke maatregelen genomen door landen met een hoog inkomen, aangezien de opkomende en ontwikkelingseconomieën slechts in beperkte mate in staat zijn om dergelijke maatregelen te financieren.

Om de ontwikkelingslanden in staat te stellen om dezelfde ratio te bereiken tussen stimulans en verlies van werkuren als in de landen met een hoog inkomen, zouden zij nog eens 982 miljard dollar moeten injecteren (45 miljard dollar in lange inkomenslanden en 937 miljard dollar in lagere middeninkomenslanden). De fiscale kloof voor lage inkomenslanden bedraagt minder dan 1 procent van de totale waarde van de aangekondigde fiscale stimuleringspakketten in de hoge inkomenslanden.

Deze enorme kloof op vlak van herstelpakketten wordt nog meer zorgwekkend wanneer we rekening houden met het gebrek aan sociale bescherming in veel ontwikkelingslanden. Bovendien hebben sommige van deze landen ook de overheidsuitgaven moeten heroriënteren naar andere doelstellingen om de gevolgen van de crisis voor de arbeidsmarkt te verzachten.

“Net zoals we onze inspanningen moeten verdubbelen om het virus te verslaan, moeten we dringend grootscheepse maatregelen nemen om het hoofd te bieden aan de economische, sociale en werkgelegenheidseffecten ervan. Dit houdt ook in dat we de jobs, het bedrijfsleven en de inkomens moeten blijven ondersteunen”, zei Guy Ryder, Directeur-generaal van de IAO.

“Nu de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York bijeenkomt, is het noodzakelijk dat de internationale gemeenschap een wereldwijde herstelstrategie uitstippelt, door middel van dialoog, samenwerking en solidariteit. Geen enkele groep, land of regio kan deze crisis alleen te boven komen”, besloot hij.