De wet van 14 maart 2014 geeft aan het Federaal Planbureau (FPB) de opdracht een set aanvullende indicatoren uit te werken voor het meten van “levenskwaliteit, menselijke ontwikkeling, de sociale vooruitgang en de duurzaamheid van onze economie”. De wet preciseert dat die indicatoren moeten “worden ingedeeld in een zo beperkt mogelijk aantal (…) hoofdindicatoren”.

Om die opdracht te vervullen en te voldoen aan de expliciete vraag van het Parlement naar aanvullende synthetische indicatoren naast het bbp, heeft het FPB onderzoek verricht naar een indicator om het huidige welzijn van de Belgen te meten. Die laatste is het vervolg op een onderzoek dat in juni 2017 werd gepubliceerd. Daaruit bleek dat gezondheid de belangrijkste determinant van het welzijn van de Belgen is. Na gezondheid zijn de belangrijkste determinanten: een voldoende hoog inkomensniveau hebben om toegang te krijgen tot de gangbare levensstijl, werk hebben en omringd zijn door naasten.

Deze WP beschrijft de stappen om een composiete indicator op te stellen en de methodologische keuzes die gemaakt zijn. Een composiete indicator aggregeert verschillende indicatoren met heterogene meeteenheden,
waarbij elke indicator een specifieke weging krijgt. De keuze van de indicatoren en hun weging steunt op de resultaten van de analyse van de determinanten van het welzijn. De indicator van het welzijn wordt gevormd door zes indicatoren. De wegingen werden berekend op basis van regressiecoefficiënten die afkomstig zijn uit de analyse van de determinanten van het welzijn.

Daarnaast heeft deze indicator als voordeel dat hij kan worden opgesplitst, waardoor ook de evolutie van de componenten kan worden geanalyseerd. De indicator krijgt de naam Welzijn hier en nu (WHN) als verwijzing naar de eerste van de drie dimensies van duurzame ontwikkeling die gehanteerd werden als werkkader in het rapport over de aanvullende indicatoren naast het bruto binnenlands product (bbp). Dat rapport wordt jaarlijks gepubliceerd door het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) en het FPB.

Achteruitgang van het welzijn

Uit de analyse van de WHN-indicator blijkt dat het welzijn van de Belgen gedaald is tussen 2005 en 2016. Na een sterke groei aan het begin van de periode, kende de indicator een daling vanaf 2008 toen de financieel-economische crisis losbarstte. Uit de opsplitsing van de indicator blijkt dat de achteruitgang van het welzijn voornamelijk te wijten is aan een verslechtering van de gezondheidstoestand van de Belgen.

De WHN-indicator werd vergeleken met drie andere referentie-indicatoren. Een subjectieve indicator van het welzijn, de tevredenheid met het leven, en twee economische indicatoren, het bbp en het netto beschikbaar gezinsinkomen. Uit de vergelijking blijkt dat de indicator van de tevredenheid met het leven ook gedaald is over de periode 2005-2016. Het bbp in verhouding tot het aantal inwoners en de WHN-indicator kenden een soortgelijke evolutie tot in 2009 en evolueerden vervolgens in tegengestelde richting. De evolutie van het netto beschikbaar gezinsinkomen, in verhouding tot het aantal consumptie- eenheden, sluit daarentegen heel dicht aan bij die van de WHN-indicator, en over de gehele periode.

De WHN-indicator vormt een aanvulling op de economische indicatoren die het welzijn enkel meten op basis van de financiële middelen van de Belgen en bestrijkt ook andere aspecten van het welzijn, zoals gezondheid, werk, opleiding en de relaties met naasten. Het FPB zal zijn werkzaamheden voortzetten om de kennis over het welzijn in België te vergroten en het meten ervan te verbeteren. Op termijn zal de WHN-indicator onder meer worden aangevuld door een andere composiete indicator die de houdbaarheid van het welzijn voor de toekomstige generaties zal meten.

Bron : Federaal PlanBureau