De wereldeconomie vertraagt, waardoor het moeilijker wordt voor arbeidsmarkten om zich volledig te herstellen, zo blijkt uit de studie World Employment and Social Outlook 2025. Geopolitieke spanningen, de stijgende kosten van klimaatverandering en onopgeloste schuldproblemen zetten de arbeidsmarkten onder druk.

In 2024 bleef de wereldwijde werkgelegenheid stabiel en nam alleen toe door de groei van de beroepsbevolking, waardoor de werkloosheid op 5 procent bleef. De jeugdwerkloosheid liet echter weinig verbetering zien en bleef met 12,6% hoog. Informeel werk en armoede onder werkenden zijn terug op het niveau van voor de pandemie, en landen met lage inkomens hebben de meeste moeite om waardige jobs te creëren.

De uitdagingen van het herstel

Het rapport legt de nadruk op uitdagingen zoals geopolitieke spanningen, de stijgende kosten van klimaatverandering en onopgeloste schuldproblemen, die de arbeidsmarkten onder druk zetten.

Hoewel de inflatie is gedaald, blijft ze hoog, waardoor de lonen minder waard worden. De reële lonen zijn slechts in enkele industrielanden gestegen en de meeste landen zijn nog aan het herstellen van de gevolgen van de pandemie en de inflatie.

In een groot deel van Europa is er nog steeds een tekort aan arbeidskrachten, waardoor een snellere terugkeer naar de trends van voor de pandemie wordt verhinderd. Er zijn tekorten in wetenschap, technologie, techniek en wiskunde, de ICT-sector en de gezondheidszorg. Uit gegevens voor 2023 blijkt dat er aanzienlijke tekorten zijn aan arbeidskrachten in onder meer Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Nederland en België.

Er zijn ook tekorten in verschillende Oost-Europese landen, waaronder Roemenië en Kroatië, onder meer door de emigratie van jonge en geschoolde werknemers.

De arbeidsmarktdeelname daalt, vooral onder jongeren

Volgens het rapport is de arbeidsparticipatie gedaald in lage-inkomenslanden en gestegen in hoge-inkomenslanden, vooral onder oudere werknemers en vrouwen. De genderkloven blijven echter groot, met minder werkende vrouwen, wat de vooruitgang in levensstandaard beperkt. Onder jonge mannen is de participatiegraad sterk gedaald en veel jongeren zitten zonder baan, onderwijs of opleiding (NEET).

De NEET-percentages in lage-inkomenslanden zijn in 2024 gestegen, terwijl ze in Europa aanzienlijk dalen. Wereldwijd waren het afgelopen jaar 85,8 miljoen jonge mannen (13,1%) en 173,3 miljoen jonge vrouwen (28,2%) NEET, een stijging van respectievelijk 1 miljoen en 1,8 miljoen ten opzichte van 2023.

De wereldwijde banenkloof stijgt naar 402 miljoen

Het geschatte aantal mensen dat wil werken maar geen baan heeft – de wereldwijde banenkloof – liep vorig jaar op tot 402 miljoen. Dit cijfer omvat onder meer 186 miljoen werklozen, nog eens 137 miljoen mensen die zijn gestopt met zoeken naar werk, en 79 miljoen mensen die zouden willen werken maar (zorg)verplichtingen hebben, die ze niet kunnen combineren met een job. Hoewel de kloof sinds de pandemie geleidelijk kleiner is geworden, verwacht de ILO dat deze zich de komende twee jaar zal stabiliseren.

Nieuwe kansen in de groene en digitale sectoren

De auteurs zien potentieel voor banengroei in groene energie en digitale technologieën. Banen in hernieuwbare energie zijn wereldwijd gestegen tot 16,2 miljoen, dankzij investeringen in zonne-energie en waterstof. Deze jobs zijn echter ongelijk verdeeld, met bijna de helft in Oost-Azië. In de EU-27 zijn er ongeveer 1,81 miljoen jobs in hernieuwbare energie.

Digitale technologieën bieden ook kansen, maar veel landen beschikken niet over de infrastructuur en de vaardigheden om deze vooruitgang ten volle te benutten.

Innovatieve oplossingen

De Directeur-generaal van de ILO, Gilbert F. Houngbo, benadrukte de dringende behoefte aan actie. “Waardig werk en productieve werkgelegenheid zijn essentieel voor het bereiken van sociale rechtvaardigheid en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Om te voorkomen dat de toch al gespannen sociale cohesie, de escalerende gevolgen voor het klimaat en de stijgende schulden nog erger worden, moeten we nu actie ondernemen om de problemen op de arbeidsmarkt aan te pakken en een eerlijkere, duurzamere toekomst te creëren. Elk uitstel kan de crisis verergeren en miljoenen in de kou laten staan”, zei hij.

Het rapport maakt aanbevelingen om de uitdagingen aan te gaan:

• De productiviteit verhogen: investeren in vaardigheden, onderwijs en infrastructuur om economische groei en het scheppen van banen te ondersteunen; en
• Sociale bescherming ontwikkelen: zorgen voor betere toegang tot sociale zekerheid en veilige arbeidsomstandigheden om ongelijkheden te verminderen.

Bron: ILO – International Labour Organization