Om te voldoen aan de nieuwe Europese regelgeving, moeten grote Belgische ondernemingen vanaf boekjaar 2024 een gedetailleerd duurzaamheidsrapport maken op basis van hun eigen inspanningen en die van hun toeleveranciers. Toch zijn nu al veel bedrijven – klein en groot – bezig met duurzaamheid. Niet omdat het een verplichting wordt, wel omdat ze het zelf belangrijk vinden om duurzaam te werken.

Dat blijkt uit een bevraging van hr-expert Acerta Consult bij zo’n 200 kleine en grote ondernemingen. Tegelijk zijn er ook drempels voor bedrijven om te investeren in duurzaamheid: de inschatting van de kosten blijkt moeilijk, het opstellen van een volledig duurzaamheidsrapport niet evident, en de inschatting van het effect op lange(re) termijn onduidelijk.

Strengere Europese ambities op het vlak van milieu (Environmental), maatschappij (Social) en goed bestuur (Governance) – samengevat onder ESG – zorgen ervoor dat ook Belgische ondernemingen binnenkort uitgebreid moeten rapporteren over hun ESG-beleid, hun strategische visie en concrete acties. Voor grote bedrijven met meer dan 500 werknemers geldt die vereiste al voor het boekjaar 2024, later kunnen ook regels voor kleinere ondernemingen volgen. Om te peilen of Belgische bedrijven klaar zijn voor die rapportage, hield hr-dienstenbedrijf Acerta Consult een bevraging onder zo’n 200 kleine, middelgrote en grote ondernemingen over het thema ESG.

Intrinsieke motivatie

De bevraging bevestigt dat ondernemingen duurzaamheid als belangrijk beschouwen. 81% van de respondenten getuigt dat ze als organisatie achter het idee van duurzaamheid in hun bedrijf staan. Bij 60% zit duurzaamheid zelfs verweven in hun bedrijfscultuur. Voor 65% is duurzaamheid een motor voor innovatie. Opvallend: dat hun eigen personeel en partners verwachten dat ondernemingen duurzaamheid nastreven, is een grotere motivator voor de bedrijven dan het feit dat duurzaamheid van overheidswege een verplichting wordt.

Ellen Van Grunderbeek, experte duurzaamheid van Acerta Consult: “Hoewel rapportering nog niet verplicht is voor kmo’s, is het een goed idee om duurzaamheid nu al in de bedrijfsstrategie te integreren. Want rapporteringsplicht of niet, ESG-thema’s worden in het hele ecosysteem van ondernemen almaar belangrijkere criteria. Wie ESG puur als een verplichte rapportering zou bekijken, mist de essentie en daarmee ook kansen. Want waar het bij ESG echt om gaat is natuurlijk niet het rapporteren zelf, maar dat we op een duurzame manier zullen moeten gaan ondernemen, in ieders belang, ook dat van de onderneming zelf.”

Drempels

Dat ondernemingen goede redenen zien om duurzaamheid en ESG belangrijk te vinden, betekent nog niet dat ze het ook gemakkelijk vinden om effectief voldoende aandacht te besteden aan duurzaam ondernemen. Ze lopen daarvoor tegen moeilijkheden aan. De grootste drempel is de inschatting van de kost: een transitie naar (meer) duurzaamheid wordt verondersteld duur te zijn. Niet weten hoe eraan te beginnen vormt ook een barrière. Tot slot nog een belangrijke hinderpaal: de resultaten van groener ondernemen worden pas (veel) later zichtbaar.

Ellen Van Grunderbeek: “Je organisatie en hr-beleid verduurzamen is een slimme zet en de ESG-wetgeving kan die ambitie zeker een push geven. Maar dat maakt het nog altijd geen gemakkelijke oefening. Zeker omdat duurzaamheid en ESG alle aspecten van ondernemen onder de loep neemt. Toch is het doenbaar met een gerichte (en gefaseerde) aanpak. Breng de juiste verantwoordelijken rond de tafel en bepaal de prio’s en het plan van aanpak. Externe expertise en begeleiding zoeken kan in een eerste fase behulpzaam zijn. Nadenken over een dedicated ESG-manager is een goed idee: Vandaag heeft al 36% van de bedrijven een ESG-manager. Ongeacht de aanpak en de verantwoordelijke(n) in de lead, het is goed om daarbij in het achterhoofd te houden dat de investering/inspanning die ESG vraagt ook de onderneming zelf ten goede zal komen.”

Al veel duurzame initiatieven

Uit de bevraging concludeert Acerta Consult dat ondernemingen qua duurzaamheidsdenken misschien wel verder staan dan ze zich realiseren. In hun hr-beleid bijvoorbeeld heeft een meerderheid van de organisaties al aandacht voor een duurzame(re) mobiliteit, een goede work-lifebalans van werknemers en een inclusieve werkvloer.

Ellen Van Grunderbeek: “Bedrijven zetten in op de elektrische wagen maar ook op fietsleasing, het welzijn van medewerkers kreeg met corona een echte boost, er wordt veel creatiever dan voorheen over werkvormen nagedacht en qua verloning proberen werkgevers meer op maat van de medewerker te denken. Tegelijk zijn er nog veel ESG-criteria die een bron van inspiratie kunnen vormen. De opties die in onze bevraging het minst werden aangeduid wijzen aan waar nog winst te boeken is. We denken aan het organiseren van een groepsaankoop voor groene stroom bij de medewerkers thuis, quota om de inclusie van bepaalde doelgroepen te realiseren, een welzijnsaudit, samen vrijwilligerswerk doen, … Bedrijven hoeven niet exact dat te doen, maar misschien brengt het hen wel op ideeën en die hoeven zeker niet duur te zijn of pas op lange termijn te renderen.”

Bron: Acerta – de Panel Survey bereikte 194 panelleden, ondernemingen die zorgvuldig geselecteerd zijn uit kleine, middelgrote en grote bedrijven uit de private sector. Gezien de mix van sectoren, regio’s, grootte enz. kunnen we stellen dat de resultaten representatief zijn voor de Belgische arbeidsmarkt. ​De Survey werd afgenomen in december 2023. De deelnemers bekleden een van de volgende functies: CEO, HR Directeur, HR business partner, HR manager of payroll verantwoordelijke.