De coronapandemie heeft aangetoond dat effectieve samenwerking tussen werkgevers, werknemers en regeringen de beste manier is om maatregelen voor veiligheid en gezondheid op het werk (VGW) uit te voeren die levens kunnen redden in deze en de volgende crisis, blijkt uit een nieuw rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).

Lessen trekken uit de aanpak van de complexe situatie van de pandemie kan miljoenen doden als gevolg van arbeidsongevallen en beroepsziekten helpen voorkomen, stelt het IAO-rapport, dat laat zien hoe de sociale dialoog heeft bijgedragen tot de snelle en doeltreffende uitvoering van maatregelen tijdens de coronacrisis.

Tijdens de pandemie waren regeringen die prioriteit gaven aan de actieve deelname van werkgevers- en werknemersorganisaties aan het VGW-beleid in staat om noodwetten, -beleid en -interventies te ontwikkelen en uit te voeren, aldus het rapport Enhancing social dialogue towards a culture of safety and health.

De samenwerking tussen en onder actoren in de arbeidswereld is van essentieel belang geweest om ervoor te zorgen dat de ingevoerde maatregelen aanvaardbaar waren voor en gesteund werden door werkgevers en werknemers – en daardoor meer kans maakten om in de praktijk effectief te worden uitgevoerd.

In veel landen heeft dit geleid tot de goedkeuring van wettelijke voorschriften op verschillende gebieden – van maatregelen ter voorkoming en behandeling van gevallen van COVID-19 op de werkplek, tot telewerkregelingen.

In België bijvoorbeeld heeft het tripartiete overleg tussen de sociale partners en het Ministerie van Werkgelegenheid geleid tot een gedetailleerde gids om de verspreiding van COVID-19 op de werkplek tegen te gaan. Dit instrument kan aan verschillende sectoren worden aangepast en benadrukt het grote belang van de sociale dialoog op het niveau van de onderneming om de bedrijfsactiviteiten weer veilig op gang te brengen.

In Oostenrijk bijvoorbeeld hebben de sociale partners onderhandeld over een overeenkomst inzake systematisch testen op de werkplek voor bepaalde sectoren met een verhoogd risico van virale overdracht, zoals de detailhandel. In Singapore werden de regels inzake vaccinatie gewijzigd na overleg en besprekingen met de tripartiete partners. In Zuid-Afrika werden tripartiete besprekingen gehouden om de maatregelen ter bestrijding van de verspreiding van COVID-19 op de werkplek te wijzigen.

Het tripartiet overleg – tussen regeringen, werkgevers en werknemers – op nationaal niveau werd soms gevolgd door verder overleg op regionaal of sectoraal niveau, zodat de maatregelen aan de specifieke context konden worden aangepast.

In Luxemburg bijvoorbeeld hebben werkgeversorganisaties die zich richten op de productiesector (FEDIL en STI) een gids voor werkgevers opgesteld met informatie over persoonlijke beschermingsmiddelen, fysieke afstand, telewerken en een reeks andere VGW-maatregelen.

In Finland werkten vakbonden en werkgeversorganisaties nauw samen met de regering om maatregelen voor de toeristische en restaurantsector te ontwikkelen. In Italië stelden de sociale partners in de banksector gedetailleerde regels op voor telewerken, m.i.v. het recht op privacy en het recht op deconnectie.

Nationale tripartiete VGW-organen hebben ook een belangrijke rol gespeeld bij de bestrijding van de pandemie. Zij bestaan doorgaans uit regeringsvertegenwoordigers (het Ministerie van Arbeid en andere relevante ministeries en instellingen), en uit representatieve werkgevers- en werknemersorganisaties. In veel landen zijn bij de tripartiete organen – op permanente of ad hoc basis – ook vertegenwoordigers van andere instellingen betrokken, bijvoorbeeld VGW-verenigingen en academische instellingen.

Tijdens de coronacrisis hebben veel van deze tripartiete VGW-organen deelgenomen aan het besluitvormingsproces op nationaal niveau; zij zijn ook betrokken geweest bij het vaststellen van uitsluitings- en beperkingsmaatregelen, strategieën voor de terugkeer naar het werk, en andere instructies of richtsnoeren om de gevolgen van COVID-19 te verzachten.

“Terwijl de wereld blijft worstelen met de gevolgen van de coronacrisis en het ongelijke herstel, blijft veiligheid en gezondheid op het werk een vooraanstaande plaats innemen in de reacties van de landen. De lessen die uit deze crisis zijn getrokken over het belang van de sociale dialoog voor de versterking van de veiligheid en de gezondheid op nationaal niveau en op het niveau van de werkplek, moeten ook in andere contexten worden toegepast. Dit zou helpen om het onaanvaardbare aantal sterfgevallen en ziekten op het werk dat zich elk jaar voordoet, terug te dringen,” zei Guy Ryder, directeur-generaal van de IAO.

Bron : IAO – Internationale Arbeidsorganisatie