Naar aanleiding van de Internationale Dag van Transgendervisibiliteit peilde de Belgische jobsite StepStone bij 121 transgender werknemers uit verschillende sectoren in België. Vandaag onthult StepStone haar resultaten in het onderzoek ‘Transgender werknemers op het Werk 2021’. De resultaten belichten de carrière-uitdagingen waarmee transgender werknemers in de Belgische samenleving geconfronteerd worden, dankzij transgender personen die hun persoonlijke ervaringen op de werkvloer en de belangrijke barrières die ze tegenkomen, delen.

39% van de respondenten heeft zijn werkgever al verlaten – een aanzienlijke stijging ten opzichte van 27% in 2017. Een belangrijk cijfer in de editie van 2017 benadrukte dat transgender werknemers hun job hadden verlaten omdat de werkomgeving onvriendelijk of zelfs vijandig was. Toen bevestigde 27% dat dit het geval was. In 2021 is dit percentage verder gegroeid naar 39% van de respondenten die zeggen dat ze al tijdens hun loopbaan omwille van deze reden ontslag namen. Iets minder dan de helft (48%) zei dat dit niet het geval was, terwijl nog eens 13% ervoor koos geen antwoord te geven of zei dat deze vraag niet op hen van toepassing was.

Leeftijd lijkt ook een mogelijke factor te zijn, aangezien 48% van de respondenten jonger dan 35 verklaart dat zij hun werkgever al hebben verlaten wegens een onwelkome omgeving, tegenover 34% onder de deelnemers die ouder waren dan 35.

Meer specifiek zei 31% van de deelnemers die zich als transgender vrouw identificeerden dat ze al ontslag hadden genomen omwille van de werkomgeving (48% zei nee en 21% gaf er de voorkeur aan geen antwoord te geven), terwijl dit voor deelnemers die zich als transgender man identificeerden 43% was (43% zei nee en 13% gaf er de voorkeur aan geen antwoord te geven). Voor non-binaire respondenten was dit 42% (25% zei nee en 33% gaf er de voorkeur aan niet te antwoorden).
Bovendien zei meer dan 2 op 3 van alle transgender respondenten (68%) dat ze op een bepaald punt in hun carrière het nodig hadden gevonden om hun genderidentiteit en/of genderexpressie verborgen te houden voor collega’s.

2 op 3 onderging al discriminatie op het werk, specifiek omdat ze een transgender werknemer zijn

Helaas leken de cijfers over discriminatie (of in ieder geval de zichtbaarheid van discriminatie) ook te zijn gegroeid, als je ze vergelijkt met het onderzoek dat StepStone in 2017 deed. In 2021 gaf 65% van de respondenten aan al te maken te hebben gehad met discriminatie vanwege het zijn van een transgender werknemer op het werk. Dit percentage is met 3% gegroeid als we dit vergelijken met 2017 (65% nu vs 62% in 2017).
Wat de splitsing qua leeftijd betreft, zei 73% van de respondenten jonger dan 35 dat ze al gediscrimineerd waren wegens hun transgender-zijn, terwijl 61% van de deelnemers ouder dan 35 hetzelfde bevestigde. Wanneer we naar de verschillende subgroepen kijken, verklaarde 73% van de transgender mannen en 62% van de transgender vrouwen al te zijn gediscrimineerd, terwijl dit voor non-binaire respondenten 75% was.
De belangrijkste gebieden waarop discriminatie plaatsvond, waren volgens de respondenten in 2021:

• Discriminatie op het gebied van bescherming en respecteren van het privé- leven (17%)
• Discriminatie tijdens de rekruteringsfase en het sollicitatiegesprek (15%)
• Discriminatie bij ontslag en/of opzegging (15%).

Coördinator van het Vlaams Transgender Infopunt & professor Genderstudies Joz Motmans vult aan: “Als Transgender Infopunt zijn we een officieel klachtencentrum voor discriminatie op basis van genderidentiteit en genderexpressie, en de meeste dossiers die we binnenkrijgen gaan over problemen op het werk. We werken nauw samen met gelijke kanseninstanties in ons land om deze klachten op te volgen.”

“Huidige overheidssteun is onvoldoende”

Op de vraag of de overheid in ons land zich voldoende inspant om transgender werknemers op het werk te ondersteunen, antwoordt slechts 14% dat de huidige ondersteuning (meer dan) voldoende is. Terwijl 28% ervoor kiest neutraal te blijven, zegt 58% dat de huidige steun van de overheid onvoldoende of helemaal onvoldoende is.
Opvallend is dat 84% van de Franstalige respondenten zei dat de huidige ondersteuning (totaal) onvoldoende voor hen is, terwijl dit slechts het geval was voor 51% van hun Nederlandstalige tegenhangers. Deze negatievere trend was gelijkaardig voor de verschillende leeftijdsgroepen, maar lag iets hoger voor deelnemers jonger dan 35 jaar voor beide taalgroepen.
Niet alle antwoorden waren even duidelijk, aangezien de volgende stellingen leken te leiden tot een tweedeling in de gegeven antwoorden. Met betrekking tot media- aandacht kregen de deelnemers de volgende stelling voorgelegd: “Acceptatie en begrip van transgender werknemers op de werkvloer is verbeterd door de toegenomen media-aandacht”. De resultaten waren:
• 44% (zeer) akkoord
• 29% noch akkoord noch niet akkoord
• 26% (helemaal) niet akkoord
Op de stelling “Transgender werknemers worden in 2021 met minder uitdagingen geconfronteerd dan vroeger”, werden de volgende antwoorden gegeven:
• 39% (zeer) akkoord
• 30% noch akkoord noch niet akkoord
• 30% (helemaal) niet akkoord

De enquête leert ons ook dat er grote mogelijkheden zijn voor Belgische werkgevers om transgender werknemers op de werkvloer beter te ondersteunen. Een verbluffende 62,5% van alle respondenten zegt dat hun werkgever geen specifieke ondersteuning biedt voor transgender werknemers. Hier waren er geen significante verschillen tussen Nederlandstalige of Franstalige respondenten.
Als er wel ondersteuning op de werkplek aanwezig is, is dat meestal in deze categorieën:

• Richtlijnen en advies om discriminatie te voorkomen op grond van genderexpressie en -identiteit op het werk, volgens 32% van de respondenten
• Gelijke ontwikkelings- en promotiekansen voor transgender werknemers,
  volgens 28% van de respondenten
• Expliciete vermelding in vacatures dat transgender werknemers welkom zijn, volgens 21% van de respondenten

Opvallend genoeg zei 42% van de respondenten dat ze actief op zoek gaan naar bedrijven met een trans-vriendelijk beleid wanneer ze solliciteren. Slechts 31% zei dat ze dit niet deden, terwijl 27% ervoor koos niet te antwoorden of verklaarde dat de vraag voor hen niet van toepassing was.
Bovendien zei 7% van de respondenten expliciet steun te hebben gekregen van een transgender ondersteuningsorganisatie bij het vinden van een job vanwege hun genderidentiteit en/of -expressie.
Professor Motmans verduidelijkt: “Werkgevers moeten zich bewust worden van hun mogelijke bijdrage aan het welzijn van transgender werknemers op het werk. Een expliciet transgenderbeleid op het werk is nuttig voor zowel bedrijven als werknemers, omdat het transparantie, zichtbaarheid en gelijkheid creëert. Als Transgender Infopunt zijn we er om bedrijven te helpen bij het opzetten van zo’n beleid, zoals we dat al met succes deden voor de Vlaamse overheid en voor de Belgische spoorwegen.”
Aurore Dufrasne, psychologe bij Genres Pluriels (een vereniging die transgender en intersekse personen ondersteunt), docent aan de faculteit Geneeskunde en coördinatrice van het Belgisch Trans* en Inter* Psycho-Medisch-Sociaal Netwerk, benadrukt de rol van de vereniging als bemiddelaar bij de ondersteuning van meldingen van discriminatie die transgender mensen op het werk ervaren. In veel situaties wordt een bewustwording van transidentiteit voorgesteld aan de werkgever en het team.

Transitie als mogelijke impactvolle verandering voor de relatie tussen transgender werknemers en hun collega’s

Van de respondenten had 86% al stappen ondernomen in een mogelijke (sociale, medische en/of juridische) transitie. Hier vroeg StepStone naar de ondersteuning op het werk tijdens dit levensveranderende proces en de impact ervan op de werknemer.
Het lijkt erop dat de passende en nodige ondersteuning en begeleiding door de HR- afdeling tijdens de transitie van een werknemer meer ingeburgerd zijn dan de eerdergenoemde meer algemene richtlijnen en acties. Bijna 1 op 3 bevestigde dat zij de passende ondersteuning van de personeelsdienst hadden gekregen (31%), terwijl 27% zei dat dit niet het geval was en voor 41% de vraag niet van toepassing was.
Ook de reactie van collega’s lijkt positief te worden beoordeeld. Een indrukwekkende 60% van de respondenten zei dat hun collega’s enigszins of overwegend positief reageerden, terwijl voor 8% de reacties (ronduit) negatief waren. 71% verklaarde ook dat zij zich (helemaal) aanvaard voelen door collega’s, terwijl dit voor 12% (helemaal) niet het geval was.
Ook hun eigen werkprestaties werden schijnbaar positief beïnvloed volgens de transgender werknemers die stappen hadden ondernomen naar een mogelijke transitie. Meer dan 4 op de 10 (44%) zouden hun prestaties als (veel) beter beoordelen sinds ze het transitieproces begonnen. Voor 6% was dit slechter dan voorheen.
De meningen over het stressniveau op de werkplek sinds de transitie waren echter verdeeld. Bijna 1 op de 3 (32%) gaf aan dat dit (veel) beter was, maar voor 20% was dit ofwel slechter ofwel veel slechter. Voor 29% bleef dit hetzelfde als voor de start van het transitieproces.