De afschaffing van de opkomstplicht heeft meer mensen doen thuisblijven dan op voorhand gedacht werd. Mensen prefereren maatschappelijke stilte in plaats van actieve participatie. Hetzelfde zien we op de werkvloer. Ook hier blijven werknemers vaak onder de radar en is er sprake van werknemersstilte. Maar hoe zijn deze twee fenomenen met elkaar verbonden?

Recent onderzoek door Antwerp Management School en SD Worx bevestigt dat werkplekdemocratie en psychologische veiligheid op de werkvloer het politieke vertrouwen versterken.

Harde kern zwijgers op de werkvloer

Vandaag profileert 15% van de bevraagde werkende Vlamingen zich als echte ‘zwijgers’ op de werkvloer. Deze diehards op vlak van employee silence antwoordden positief op alle onderstaande stellingen. Daarnaast profileert 40% zich als harde kern op vlak van employee voice: zij gaan akkoord met alle onderstaande stellingen op vlak van participatie.

Professor Peggy De Prins (Antwerp Management Schooo: “Opvallend cijfer: 26% spreekt zich niet uit, ook al hebben zij goede ideeën m.b.t. het werk. Een gemiste kans, niet enkel voor de werknemer, maar ook voor de organisatie en ondernemer, omdat heel wat innovatiepotentieel op deze manier verloren gaat. En wat meer is: ook op maatschappelijk vlak ontstaat er een potentieel verlies. Zo scoort de harde kern zwijgers slechts 3 op 10 als het gaat om politiek en democratisch vertrouwen.”

“Meermaals toonde onderzoek aan dat er een duidelijke link is tussen inspraak op het werk en brede democratische betrokkenheid. De belangrijkste verklaring hiervoor is socialisatie. Wanneer inspraak en deelname aan besluitvorming ingeburgerd zijn op het werk, versterkt dit ons prodemocratisch gevoel in de samenleving. Omgekeerd leiden autoritaire, toxische of polariserende werkomgevingen tot een verzwakking van dit gevoel.”

Buffer voor radicaal stemgedrag

Werknemers die zich gehoord voelen, hebben ook duidelijk een andere, meer gematigde stemvoorkeur dan respondenten die zich niet gehoord voelen. Extreme partijen, zowel links als rechts, scoren vooral bij deze laatste categorie hoog. Of nog: werknemers met een stemvoorkeur voor Vlaams Belang of Partij van de Arbeid hebben relatief minder het gevoel dat zij hun stem kunnen laten horen op de werkvloer.

Als we deze cijfers vergelijken met die van employee silence in de tweede grafiek, dan valt op dat vooral rechtste en blanco/onbestemde stemmers een verhoogde stiltekwetsbaarheid tonen. Zij zullen minder snel het achterste van hun tong laten zien of zich uitspreken over (gevoelige) kwesties.

Werknemers met extreme of blanco/onbestemde stemvoorkeuren scoren beduidend lager op het gevoel ‘zichzelf te kunnen zijn’ en op ‘psychologische veiligheid’. De klassieke partijen scoren telkens hoger. Het lijkt erop dat werknemers met voorkeur voor extreem of blanco stemgedrag, een hogere kans hebben om zich vervreemd te voelen – zowel op de werkplek, als binnen de ruimere maatschappij. Vlaamse werknemers met een blanco of extreme stemvoorkeur, zoals Vlaams Belang of PVDA, vertonen immers ook een lagere mate van algemeen politiek vertrouwen.

Prof. Peggy De Prins: “Bedrijven worden steeds vaker uitgedaagd om niet alleen zakelijk, maar ook maatschappelijk impact te genereren en te rapporteren. Dat kunnen ze doen door prodemocratische attitudes te ontwikkelen. Niet door pamfletten uit te delen of luidkeels bepaalde politieke standpunten te verkondigen, wél door werknemers eenvoudigweg een stem te geven op de werkvloer.”

“En laat dat nu net het punt zijn, waar er nog veel werk aan de winkel is op de Vlaamse werkvloer. Elkaar op een veilige en elegante manier feedback geven behoort immers niet tot onze sterktes. Vlaamse en bij uitbreiding Belgische arbeidsverhoudingen slepen van oudsher een conflict- in plaats van een ‘win win’ model met zich mee. Over vele thema’s wordt er gezwegen en heersen er taboes.”

Bron: Antwerp Management School