Bijna 1 op de 8 Belgen (12,1%) benut zijn of haar talent niet volledig op de arbeidsmarkt. Het gaat om verschillende groepen: mensen die werkloos zijn, mensen die deeltijds werken maar meer uren willen, mensen die beschikbaar zijn voor werk zonder actief te solliciteren, of mensen die wel zoeken maar niet onmiddellijk beschikbaar zijn.

Voor het eerst in tien jaar ligt deze ‘verborgen arbeidsreserve’ in België hoger dan het Europees gemiddelde (11,7%). Vooral vrouwen en jongeren blijven ondervertegenwoordigd. Dat blijkt uit een analyse van hr-dienstverlener Acerta op basis van cijfers van Eurostat.

1 op de 8 Belgen onbenut op de arbeidsmarkt

Naar schatting behoort 12,1% van de Belgische beroepsbevolking tussen 15 en 74 jaar tot de verborgen arbeidsreserve. Dat zijn mensen die werken, werkloos zijn of beschikbaar zijn voor werk. In totaal gaat het om ongeveer 683.000 Belgen. Dat blijkt uit een analyse van hr-dienstverlener Acerta op basis van de nieuwste cijfers van Eurostat. De grootste groep binnen die reserve zijn werklozen (6%). Op de tweede plaats staan deeltijdse werknemers die graag meer uren willen werken (3,6%). Verder is 1,8% beschikbaar om te werken maar niet actief op zoek, en 0,7% tenslotte zoekt wel werk maar kan voorlopig niet starten – bijvoorbeeld omdat ze pas later kunnen starten of tijdelijk verhinderd zijn.

Opvallend: voor het eerst in tien jaar tijd ligt de verborgen arbeidsreserve in België boven het Europees gemiddelde (11,7%). Toch doen we het nog beter dan buurlanden zoals Frankrijk (14,7%) en Luxemburg (14,3%). Duitsland scoort opvallend goed met slechts 7,6%, en ook Nederland doet het net iets beter dan België (11,5%).

Hannelore Van Meldert, Director Career Center Consult bij Acerta: “Het cijfer van de verborgen arbeidsreserve lijkt opnieuw te stijgen. Dat komt vooral doordat de werkloosheid toeneemt – de belangrijkste oorzaak van de groei van de verborgen arbeidsreserve. Ook in buurlanden zoals Nederland zien we hetzelfde. Zowel België als Nederland komen uit een periode van grote arbeidsmarktkrapte, maar nu zijn er duidelijke tekenen van afkoeling: meer werkloosheid en minder vacatures. Daarnaast groeit het aantal deeltijdse werknemers dat graag meer uren wil. Dit wijst erop dat werk vinden niet langer vanzelfsprekend is.”

Om het stijgende cijfer van de verborgen arbeidsreserve tegen te gaan, is meer nodig dan individuele inspanningen. Er is nood aan een structureel beleid dat inzet op activering, maar ook op competentieontwikkeling én het wegnemen van drempels naar duurzaam werk.

Vooral vrouwen en jongeren benutten hun arbeidspotentieel minder

De verborgen arbeidsreserve ligt hoger bij vrouwen (12,8%) dan bij mannen (11,6%). Vrouwen werken vaker deeltijds terwijl ze eigenlijk meer uren willen (4,8% tegenover 2,6% bij mannen), terwijl mannen dan weer een hogere werkloosheid kennen (6,6% tegenover 5,3% bij vrouwen).

Ook leeftijd speelt een belangrijke rol. Jongeren (15-24 jaar) zijn met 35,9% veruit de grootste groep, gevolgd door de 25-54-jarigen (10,1%) en 55-74-jarigen (8,4%). Jongeren kennen niet alleen een hogere werkloosheid (15,5%), maar zijn ook vaker deeltijds aan de slag terwijl ze méér willen werken (9,3%). Daarnaast is een aanzienlijk deel beschikbaar voor werk maar nog niet op zoek (7,8%) of zoeken ze werk maar zijn ze niet meteen inzetbaar (3,3%), bijvoorbeeld omdat ze hun studies nog aan het afronden zijn of tijdelijk verhinderd zijn door andere omstandigheden.

Hannelore Van Meldert: “Dat vrouwen vaker deel uitmaken van de verborgen arbeidsreserve komt deels doordat zij vaker deeltijds werken. Vaak combineren ze hun job met zorgtaken of andere niet-professionele verantwoordelijkheden. Naast vrouwen die bewust kiezen voor deeltijds werk, is er ook een groep die graag meer uren zou willen werken, maar bij wie dat om verschillende redenen niet kan. Bij jongeren spelen andere factoren mee. Zij staan vaak aan het begin van hun carrière, volgen nog een opleiding of hebben weinig werkervaring. Daardoor vinden ze moeilijker een vaste job en komen ze vaker terecht in deeltijdse of tijdelijke contracten. Sommige jongeren zoeken nog niet actief naar werk omdat ze pas later willen starten, terwijl anderen nog bezig zijn met een stage of het afronden van hun studies. Dit vraagt om een doordacht workforce- en jobdesignplan, waarbij we bewust nadenken over welke afgebakende taken geschikt zijn voor deeltijdse werknemers, en hoe deze taken zowel logisch kunnen worden geïntegreerd in het bredere geheel van teamactiviteiten en organisatiedoelstellingen, als afgestemd kunnen worden op de andere levensdomeinen van werknemers, zoals studie, zorg of andere persoonlijke verantwoordelijkheden.”

Bron: Acerta analyseerde gegevens uit de Europese Labour Force Survey (EU-LFS), een grootschalige enquête die in kaart brengt hoe mensen werken en werk zoeken in Europa. De cijfers, afkomstig van Eurostat (via Statbel), tonen het onbenut arbeidspotentieel

*Het cijfer voor 55–74-jarigen in de categorie ‘Personen die werk zoeken maar niet onmiddellijk beschikbaar zijn’ heeft een lage betrouwbaarheid.