Tussen de verkiezingen van 2012 en 2018 hebben Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest krachtdadige regelgeving aangenomen om de politieke vertegenwoordiging van vrouwen in de gemeente- en provincieraden te versterken. Voor het eerst werden in Wallonië en Brussel de kandidatenlijsten samengesteld met afwisselend een man en een vrouw op de gehele lijst (het ritssysteem).

Bijna pariteit in Brussel met 48,8% vrouwen in de gemeenteraden, matige resultaten voor Wallonië en een sterke terugval in Vlaanderen. Om pariteit te bereiken, moeten maatregelen worden genomen die aangepast zijn aan het kiessysteem. Dat is de vaststelling van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen na zijn genderanalyse van de resultaten van de gemeente- en provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2018.

Volledige rits in Brussel en Wallonië, status quo in Vlaanderen

Terwijl Brussel met 48,8% vrouwelijke verkozenen en een stijging van 7,4% ten opzichte van 2012 de pariteit benadert, komt Wallonië niet aan 39%. Hoe kan zo’n verschil verklaard worden? Terwijl Brussel de werking van de lijststem heeft behouden, heeft Wallonië ervoor gekozen om dit systeem volledig af te schaffen. Het gevolg is dat de impact van de volgorde van de kandidaten op de lijsten aanzienlijk werd verminderd ten gunste van de voorkeurstemmen.

Vlaanderen nam geen nieuwe maatregelen om de vertegenwoordiging van vrouwen te verbeteren. Het nam genoegen met de afwisseling van mannen en vrouwen voor de eerste twee kandidaten op de lijst en de vermindering van de werking van de lijststem tot een derde. Op gemeentelijk niveau is het percentage vrouwelijke verkozenen maar zeer licht verbeterd ten opzichte van 2012, van 36% naar 38% in 2018. Op provinciaal niveau daarentegen kent Vlaanderen een sterke terugval. Vrouwen vertegenwoordigen er slechts 35,4% van de verkozenen, een daling met 6% ten opzichte van 2012 (41,6%). Het resultaat ligt zelfs lager dan in 2006 (37,8%).

Er moet opgemerkt worden dat het aantal gedeputeerden werd gehalveerd bij de verkiezingen van 2018. De plaatsen op de lijsten waren dus duur. De Waalse resultaten, met 43% vrouwelijke verkozenen, komen dichter bij de pariteit. De impact van de afwisseling van vrouwen en mannen op de lijsten was sterker op provinciaal niveau dan op gemeentelijk niveau, mede door de grotere omvang van de kieskringen.

“Het Instituut is het eens met de maatregelen die het Waalse en Brusselse Gewest hebben genomen om de politieke vertegenwoordiging van vrouwen te versterken. Maar het belangrijkste is dat deze maatregelen ook resultaten opleveren, zoals dat in Brussel het geval is. Het is wel jammer dat Wallonië, door het opheffen van de werking van lijststem, de impact van de afwisseling op de lijsten heeft ontkracht. Wat Vlaanderen betreft, hopen we dat het de maatregelen ter bevordering van meer gendergelijkheid in de politieke vertegenwoordiging zal versterken…”, zegt Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen.

Het bereiken van de pariteit moet een prioriteit zijn. De inspanningen om de politieke vertegenwoordiging van vrouwen te versterken moeten worden voortgezet opdat vrouwen en mannen gelijk kunnen deelnemen aan de politieke besluitvormingsprocessen.

NB: de volledige analyse van de resultaten is beschikbaar op de website van het Instituut voor de gelijkheid van vouwen en mannen: www.igvm-iefh.belgium.be