Bijna 9 op de 10 werkgevers betrekken hun personeel bij de werking van het bedrijf. De cultuurverandering in de richting van participatief ondernemen – die reeds een aantal jaren geleden werd ingezet – wordt bevestigd door de gezamenlijke bevraging van hr-dienstenbedrijf Acerta en Etion, het forum voor geëngageerd ondernemen. Maar, er is nog ruimte voor verbetering: 1 op de 5 bedrijven houdt het personeel onvoldoende op de hoogte van de resultaten. Toch geeft 82 % van de werkgevers aan dat participatief ondernemen helpt bij de retentie van het personeel.

Bijna alle respondenten in de bevraging georganiseerd door ETION en ACERTA over participatief ondernemen zeggen dat ze ‘om de werking van het bedrijf te verbeteren rekening houden met ideeën van werknemers’. We mogen dus spreken van een breed gedragen participatief klimaat in bedrijven. Dat feit wordt bevestigd door het percentage werkgevers dat zegt zijn werknemers te betrekken bij het behalen van de bedrijfsdoelstellingen: 88 % doet dat. De achterliggende reden is dat men gelooft dat participatief ondernemen het werknemersengagement verhoogt (89 %). Drie op vijf ondernemingen koppelt er zelfs een financieel gevolg aan vast: zij stellen het behalen van collectieve doelstellingen voorop bij het belonen van werknemers; 51 % laat zijn werknemers delen in de financiële resultaten.

De intentie is er, de uitwerking kan transparanter.

Gevraagd naar de communicatie over doelstellingen en resultaten, blijkt dat werkgevers hun participatieve intenties nog niet voldoende transparant communiceren. Zo houdt 22 % de werknemers niet (of onvoldoende) op de hoogte van de tussentijdse resultaten van het bedrijf.

Geert Janssens, Hoofdeconoom ETION: “Nochtans, een belangrijke voorwaarde voor het succes van participatief ondernemen is dat medewerkers zich een concreet idee kunnen vormen van hun eigen bijdrage tot het resultaat. Een constructieve wisselwerking tussen medeweker en onderneming vraagt daarom heldere communicatie en transparantie over de resultaten. Trouwens, bedrijfsresultaten kunnen ondanks alles toch tegenvallen en ook dat moeten medewerkers tijdig weten zodat er geen verkeerde verwachtingen ontstaan.” Dus, ook al staan werkgevers positief tegenover participatief ondernemen, de uitvoering kan nog beter.

Participatief ondernemen heeft een positieve impact op retentie.

Waar werknemers worden betrokken bij de collectieve doelstellingen van het bedrijf, worden die doelstellingen meetbaar gemaakt. Meestal wordt dat uitgedrukt in winst (45%) en/of omzet (42%). Bijna de helft van de grote bedrijven (+500 werknemers) neemt ‘minder ongevallen’ op als criterium. Een vijfde van de respondenten gebruikt ‘minder afwezigheden’ als collectieve doelstelling. Annelies Baelus, Director Acerta Consult: “Participatief ondernemen is breder dan enkel het financiële luik. Ook werkgevers beseffen dat: zij leggen wel degelijk de link naar werknemersengagement.” 82 % van de respondenten legt de link tussen participatief ondernemen en retentie, 85 % linkt ‘meer tevredenheid’ aan participatief ondernemen.

Annelies Baelus: “Participatief ondernemen is een manier van werken, een cultuur. Alleen ontbreekt het vaak nog aan expertise om verder te kijken dan winst en omzet wat de return betreft. En werknemers een bonus laten genieten zonder dat ze weten wat hun eigen bijdrage daarin is, is eigenlijk een gemiste kans. Een bonus wordt zo al gauw gereduceerd tot een verworven recht, zonder die andere meerwaarde die er in een context van participatief ondernemen nochtans in zit, nl. het belangrijke besef dat je als werknemer in het bedrijf waar je werkt verschil kunt maken. Impact hebben is een belangrijke voorwaarde voor een duurzame samenwerking. Ook een hogere retentie is daarom een return van participatief ondernemen. Met dat besef tillen we participatief ondernemen naar een niveau hoger.”

Financiële participatie: niet alleen voor het geld, ook voor de samenhorigheid

Waar bedrijven participatie koppelen aan het financiële, is de niet-recurrente resultaatsgebonden bonus het populairste (CAO90): 54 % kiest daarvoor. Annelies Baelus: “Bedrijven die financiële participatie toepassen en met bonusplannen werken, zien dat al snel als een soort van basisverloning en niet als een variabele verloning, wat het nochtans is. Dikwijls is het de expertise om differentiatie haalbaar te maken die ontbreekt. Een goed bonusbeleid hoeft nochtans niet complex te zijn. En het zet een interessante wisselwerking in gang: je zet samen de bedrijfsdoelstellingen, je gaat er samen voor, je boekt samen betere resultaten, je wordt samen beloond, waarna je de bedrijfsdoelstellingen samen weer scherper stelt enz. Het collectieve doel waar participatief ondernemen voor gaat is: de onderneming gezond houden.”

Bron: Acerta – 324 bedrijven namen bij monde van hun CEO of HR Manager deel aan de enquête van maart 2019 over participatief ondernemen, uitgeschreven en gecommuniceerd door ETION, het forum voor geëngageerd ondernemen, en hr-dienstenbedrijf ACERTA. Vertegenwoordigde sectoren: 41% industrie & bouw, 33% diensten en 26% andere sectoren. De respondenten waren grotere en middelgrote bedrijven, met gemiddeld 436 personeelsleden. Het doorsneebedrijf (mediaan) heeft 53 medewerkers.