De eendagsafwezigheden in grote bedrijven in België zijn vorig jaar met bijna de helft (44,2%) gestegen na de afschaffing van het ziektebriefje voor één dag. In bedrijven met minder dan 50 werknemers was er een significant lagere stijging van 15%. Waar het ziektebriefje werd afgeschaft, stegen de eendagsafwezigheden dus bijna drie keer zo sterk als waar het ziektebriefje niet werd afgeschaft. Ook de kosten gelinkt aan het absenteïsme stegen, maar beperkt.

Sinds eind november 2022 zijn werknemers in grote bedrijven (+50 werknemers) in België niet langer verplicht om een medisch attest voor te leggen voor één dag ziekte. Dat kan wel niet onbeperkt: het gaat om maximaal drie dagen per jaar en enkel op de eerste dag van een afwezigheidsperiode. Bedrijven met minder dan 50 werknemers kunnen wel nog aan hun medewerkers vragen om een medisch attest voor te leggen voor één dag afwezigheid.

Werknemers frequenter afwezig dan ooit

De analyse van Securex toont aan dat de nieuwe regelgeving een significant effect heeft gehad op de werkvloer. Vooral het frequente absenteïsme, of het percentage werknemers met drie of meer ziektemeldingen in één jaar, kreeg een boost. Het percentage werknemers met frequent absenteïsme lag significant hoger (+2,2%) in 2023 dan in 2022, terwijl het algemene percentage werknemers met afwezigheidsdagen significant lager lag (-3,3%).

Nog nooit waren zoveel werknemers frequent door ziekte afwezig van het werk (16,01%). De afschaffing van het ziektebriefje leidde tot een significante toename van frequent absenteïsme in bedrijven met meer dan 50 werknemers. Daar steeg het percentage werknemers dat zich drie keer of meer ziek meldde in één jaar tijd met 5,74% (van 20,91% in 2022 naar 22,11% in 2023). In bedrijven met minder dan 50 werknemers zie je de omgekeerde beweging. Daar was er een significante daling van 3,88% (van 11,61% in 2022 naar 11,16% in 2023).

De kosten gelinkt aan het absenteïsme stegen ook, maar beperkt.

Heidi Verlinden, research project manager bij Securex, legt uit: “De afschaffing van het ziektebriefje had tijdens de eerste helft van 2023 geen effect op kosten, maar dat lijkt nu wel het geval. De gestegen kosten zijn voornamelijk te verklaren door de stijging van de indirecte kosten die werkgevers maken aan het begin van elke afwezigheid, kort of lang. Denk bijvoorbeeld aan de tijd die nodig is voor de administratie of de reorganisatie van werkstromen. Er kunnen ook kosten ontstaan door fouten die gemaakt worden door collega’s die moeten inspringen. Meerdere korte afwezigheden wegen zwaarder door dan één langdurige.”

Werknemers melden zich gemiddeld 1,3 keer ziek

De algemene ziektefrequentie bleef nagenoeg stabiel: in 2022 meldden werknemers zich gemiddeld 1,31 keer afwezig door ziekte en in 2023 was dat 1,3 keer. De analyse van Securex toont een aanzienlijk verschil tussen grote en kleine bedrijven. Het aantal ziektemeldingen per werknemer is in 2023 significant gestegen met 1,87% in bedrijven met meer dan 50 werknemers, terwijl het in bedrijven met minder dan 50 werknemers significant is gedaald met 4,59%.

Securex raadt werkgevers aan om in dialoog te treden met hun werknemers en hen zo goed mogelijk te ondersteunen.

Elisabeth Van Steendam, Manager Well being bij Securex, benadrukt het belang van proactiviteit: “Het is als werkgever belangrijk om signalen op te vangen en samen met de werknemer stappen te ondernemen voordat het te laat is. Merk je bijvoorbeeld dat een werknemer vermoeid is of fouten maakt, ga dan het gesprek aan en probeer samen een oplossing te vinden om uitval zoveel mogelijk te voorkomen. Betrek daarbij zeker ook de rest van het team zodat collega’s collectief kunnen nadenken over mogelijke acties.”

Na een sterke stijging van het korte ziektepercentage (tot één maand) in 2022 tot ver boven het niveau van voor de coronapandemie (+21,6%), daalde dit percentage in 2023 terug met 5,2% (van 2,70% in 2022 naar 2,56% in 2023). Zowel het middellange (één maand tot één jaar) als het totale ziektepercentage waren in 2023 historisch hoog, met respectievelijk 2,39% en 8,21%. Het lange ziektepercentage (meer dan één jaar) lag in 2023 op 3,27%.

Bron: Securex – de cijfers in dit onderzoek zijn gebaseerd op gegevens geregistreerd door werkgevers. Ze gelden voor een gemiddelde werknemer in ondernemingen tot 1000 werknemers in de Belgische privésector. In 2023 telde de steekproef 23.688 werkgevers en 197.477 werknemers. De werknemers in de steekproef hebben een contract van minstens 30 dagen waarvan minimaal één dag in de bestudeerde periode. Uit de vergelijking met de RSZ-populatiegegevens blijkt dat de steekproef van Securex de Belgische arbeidsmarkt weerspiegelt voor het statuut, het geslacht, de leeftijd van werknemers en voor de omvang van ondernemingen tot 1000 werknemers. ​ Voor de regio’s is ze minder representatief. Daarom corrigeert Securex de absenteïsmecijfers met een wegingsfactor die specifiek is voor elke provincie.