Steeds meer bedrijven besteden aandacht aan de mentale gezondheid van hun werknemers. Toch gelooft bijna de helft (48%) van de Belgische leidinggevenden dat medewerkers met mentale problemen hun collega’s emotioneel naar beneden kunnen halen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Antwerp Management School. Sterker nog, een kwart van hen (24%) geeft aan dat ze iemand met een historiek van mentale problemen niet zouden aannemen.

Van fruitabonnementen en yogalessen tot afterwork drinks: veel vaker duiken initiatieven op die het mentaal welzijn op de werkvloer moeten bevorderen. Of die veel zoden aan de dijk brengen, moet nog blijken. De huidige situatie is namelijk niet rooskleurig. In een grootschalige bevraging van Antwerp Management School heeft 28% van de respondenten ooit last gehad van stressgerelateerde aandoeningen, 21% van een depressie, 19% van een burn-out en 17% van een angststoornis. Tegelijkertijd kan of durft 53% van de werknemers hun mentale problemen niet met hun leidinggevende te bespreken.

Onvoldoende kennis en ondersteuning

Leidinggevenden spelen een cruciale rol bij het bevorderen van het mentaal welzijn op de werkvloer. Hoewel 80% van hen bereid is om aanpassingen te maken waar mogelijk, worstelt de meerderheid met het omgaan met medewerkers die mentale problemen ervaren. 54% geeft aan onvoldoende kennis te hebben om ondersteuning te kunnen bieden en 44% voelt zich niet competent genoeg.

Een deel van het probleem ligt wellicht bij de organisatie zelf. Bijna vier op de tien (37%) leidinggevenden voelt zich niet gesteund door hun organisatie om medewerkers met mentale problemen te helpen. Daarnaast heeft 40% nooit enige vorm van psychologische ondersteuning, coaching of lezingen gehad over preventie, terwijl 70% nooit training of bijscholing kreeg. Toch erkent zes op de tien leidinggevenden dat het hun verantwoordelijkheid is om hun werknemers te ondersteunen.

Mentale gezondheid gezien als risico voor de organisatie

Leidinggevenden willen medewerkers met mentale problemen ondersteunen en aan hun behoeften tegemoetkomen, maar missen dus concrete handvaten om mee aan de slag te gaan. Maar liefst 57% vindt het stressvol om samen te werken met werknemers die mentale problemen hebben.

Bovendien beschouwt bijna de helft (46%) van de leidinggevenden deze medewerkers als een risico voor de organisatie en vreest dat ze andere collega’s emotioneel kunnen belasten (48%). Een kwart van de managers zou deze personen niet eens hebben aangenomen als ze van tevoren wisten van hun mentale problemen, en 7% probeert zelfs actief van hen af te komen.

Perceptieverschillen oorzaak mentale problemen op het werk

Het onderzoek toont ook aan dat leidinggevenden de oorzaak voor mentale problemen elders leggen dan medewerkers. Volgens leidinggevenden is de belangrijkste oorzaak waarom iemand uitvalt met mentale problemen gelegen op privévlak, vanwege de familiale of gezinssituatie. Ook vinden ze ‘medewerkers die te veel willen in het leven’ een topoorzaak, wat niet terugkomt bij de medewerkers zelf. Medewerkers ervaren werkdruk als het grootste probleem.

Preventie

“Mentaal welzijn op het werk is duidelijk niet evident”, zegt Eva Geluk, senior onderzoeker bij Antwerp Management School. “Preventie wordt bovendien nog vooral bekeken als een noodzakelijk ingrijpen wanneer het fout gaat, maar dan is het eigenlijk al te laat. Je moet het juist voorkomen, wat meer vergt dan alleen een wekelijks fruitmandje. Daarbij valt op dat medewerkers werkdruk als grootste probleem ervaren, maar leidinggevenden het verminderen van die werkdruk niet in hun top 10 plaatsen van wat ze concreet doen op het gebied van preventie.”

Tegelijk toont het onderzoek aan dat leidinggevenden die minder stigmatiserend denken, meer preventieve acties ondernemen. “Om een psychologisch veilige omgeving te creëren waar medewerkers zich vrij voelen om over hun problemen te praten, is samenwerking op meerdere niveaus vereist. Hun beslissing om te praten hangt af van de inschatting van mogelijke positieve of negatieve gevolgen. De band met de leidinggevende speelt hierbij een belangrijke rol, evenals de ondersteuning van de organisatie zelf”, besluit Eva Geluk.

Bron: de grootschalige bevraging werd uitgevoerd door Antwerp Management School, onder leiding van senior onderzoeker Eva Geluk, in samenwerking met bpost, Baloise en B-tonic bij 2.428 respondenten, meer bepaald 755 leidinggevenden, 1.397 medewerkers en 276 personen in hr-, preventie- en welzijnfunctie. De bevraging werd aangevuld met een kwalitatief onderzoek via interviews en focusgroepen met 56 leidinggevenden. Het onderzoek van juni 2023 tot en met maart 2024.