Bij de gebeurtenissen verleden week bij de VRT speelde een ‘bemiddelaar’ een hoofdrol. Op basis van zijn analyse nam de openbare zender enkele ingrijpende beslissingen en kwam het bedrijf terecht in het oog van een mediastorm. Alleen: de aanpak van deze ‘bemiddelaar’ viel niet te rijmen met wat je van een bemiddelaar zou mogen verwachten. En hoewel het op het eerste zicht misschien een semantische discussie lijkt, is het toch belangrijk om even de puntjes op de i te zetten: een bemiddelaar werkt als een vertrouwenspersoon die nooit verslagen zal opstellen om bv. een ontslag te rechtvaardigen. Wat bij de VRT dus schijnbaar wel gebeurde. Dat zegt Peter Coene, voorzitter van de Federale Bemiddelingscommissie.

De laatste tijd worden we overstelpt met berichten over al dan niet Koninklijke Bemiddelaars, schuldbemiddelaars, facilitators, mediators, …. Deze functies hebben allen één doel voor ogen. Het ontzenuwen van een conflict en het herstellen van de communicatie om op die manier een einde te maken aan dit conflict.

De case van de VRT was voor alle erkende bemiddelaars een ontluisterend verhaal. Want de aanpak van de bemiddelaar bij de VRT – ze noemden hem ook wel ‘bruggenbouwer’ – zorgde niet voor een hersteld vertrouwen op de werkvloer, maar deed een complete crisis ontstaan. Net het tegenovergestelde van wat een erkend bemiddelaar wordt verondersteld te bereiken. Iets waar we wel over waken bij de Federale Bemiddelingscommissie (FBC), een federale overheidsdienst door de wetgever opgericht binnen de FOD Justitie.
Zowat iedereen kan zich vandaag bemiddelaar noemen. Bemiddelend werken als coach, bemiddelaar, verzoener, facilitator is echter wat anders dan wat een door de FBC erkend bemiddelaar doet. Wie beroep doet op een erkend bemiddelaar stapt in een duidelijk traject met verschillende garanties.

Eén van de kerntaken van de FBC is het erkennen van bemiddelaars. De door de FBC erkende bemiddelaars hebben een opleiding gevolgd bij allerlei vormingsinstellingen. Ook die opleidingen moeten vooraf erkend worden door de FBC. Deze bemiddelaars dienen ook jaarlijks een aantal erkende opleidingen te volgen om hun erkenning niet te verliezen. Bovendien heeft die erkende bemiddelaar geleerd een oplossing op maat van de partijen in conflict te zoeken via een bepaalde methodiek, met respect voor basisprincipes van bemiddeling en deontologische regels van de FBC. Vertrouwelijkheid van de gesprekken is hierbij een belangrijke premisse.

Een erkende bemiddelaar zoekt naar een manier om op een vertrouwelijke basis tot een oplossing tussen partijen te komen. Hij doet geen uitspraken over wie juist is, of wie fout is. Hij faciliteert een open gesprek om samen met de betrokkenen een oplossing uit te werken die voor iedereen aanvaardbaar is. De bevoegdheden en de opdracht van de erkend bemiddelaar, de methodologie en de beoogde uitkomst van het traject moeten van meet af aan duidelijk zijn voor alle betrokkenen.

De FBC garandeert door haar toezicht de kwaliteit van zowel opleiding als bemiddelaar – en op die manier eigenlijk ook van de bemiddeling. Er is bovendien een deontologische code van toepassing op erkende bemiddelaars. Het laat de deontologische commissie van de FBC toe om diegene die over de schreef gaat, wanneer nodig, op het matje te roepen. Ten slotte kan het akkoord van een erkend bemiddelaar ook door de rechtbank gehomologeerd worden, zodat het juridisch bindend en afdwingbaar wordt.

Voor een buitenstaander lijkt het misschien niet meer dan een semantische discussie. Waarom is het belangrijk of we over een bemiddelaar, een ombudsman, een facilitator, een auditor, … spreken? Als het conflict maar opgelost raakt, toch? En net daarin zit wat ons betreft het probleem. Je wil er immers zeker van zijn dat de bemiddelaar de vertrouwelijkheid respecteert en de informatie die hij uit de gesprekken haalt niet tegen je gebruikt of voor andere doeleinden inzet. Met andere woorden: achter de functietitel van de persoon die het traject moet begeleiden, schuilen een aantal significante verschillen.

De door de FBC erkende bemiddelaar biedt rechtszekerheid en de waarborg dat je in een duidelijk afgelijnd traject stapt met bepaalde stappen en garanties waaraan andere conflictoplossers niet noodzakelijk onderworpen zijn. Zo ben je ook zeker dat de uitgewisselde informatie later niet tegen jou kan gebruikt worden. De erkende bemiddelaar staat als degelijk opgeleide professional garant voor de confidentialiteit van de uitgewisselde informatie, een juridisch bindend en afdwingbaar akkoord na homologatie, en het respecteren van het deontologische kader.

De feiten leren ons dat niet elk conflict dezelfde oplossingsmethodiek vraagt, en ook niet dezelfde aanpak en dus ook niet om dezelfde soort conflictoplosser. Het is echter belangrijk om vooraf te beseffen in welk traject je stapt en wat de gevolgen van je keuze zijn.

Peter Coene, de voorzitter van de Federale Bemiddelingscommissie