Bijna twee op de drie (64%) beeldschermwerkers in ons land kampen met fysieke klachten. Klachten aan de nek, de onderrug en de schouder komen het vaakst voor. Dat blijkt uit de online zelfevaluatie die HR- en Well-beingexpert Attentia liet uitvoeren bij ruim 22.800 medewerkers die dagelijks gebruik maken van een computer of ander beeldscherm. Lang stilzitten, stress en een gebrek aan kennis over de juiste werkhouding, zijn de grootste boosdoeners.

Klachten veroorzaakt door lang stilzitten

Beeldschermwerkers kampen het vaakst met last of pijn aan de nek (33,2%), aan de onderrug (32,6%) en aan de schouder (24,8%). Verder in de top vijf van vaakst gemelde klachten staan last van de bovenrug (22,6%) en het hoofd (21%). Klachten aan de armen, handen, benen of voeten, komen veel minder vaak voor bij beeldschermwerkers.

“Klachten van de wervelkolom komen het vaakst voor omdat beeldschermwerkers lang stilzitten”, zegt Dorien van Limbergen, preventieadviseur ergonomie bij Attentia. “Ze concentreren zich op hun scherm en zijn zich niet meer bewust van hoe ze hun lichaam laten hangen. De houdingsspieren zijn niet meer actief en er komt een grote druk op de gewrichten van de nek en de onderrug. Wanneer ze bovendien met de ellebogen op tafel leunen, trekken ze de schouders mee naar voren en dat veroorzaakt een grotere spierspanning rond de schouderbladen. Maar ook stress zorgt voor aangespannen spieren en een slechtere houding.”

Verschillen tussen mannen en vrouwen, niet tussen generaties

Voor alle fysieke klachten geldt dat vrouwen vaker problemen rapporteren dan mannen. Zo klaagt 43% van de vrouwen over last van de nek, tegenover 26% van de mannen. Klachten aan de schouder komen voor bij 34% van de vrouwelijke beeldschermwerkers en bij 18% van de mannen. 30% van de vrouwen klaagt over hoofdpijn, tegenover 15% van de mannen. ​

“Een mogelijke verklaring voor dit verschil is dat 80% van de mannen aangeeft regelmatig af te wisselen tussen taken waardoor ze zich moeten verplaatsen, of regelmatig pauze te nemen. Terwijl dat bij vrouwen slechts 63% is.” Aldus Dorien van Limbergen.

Leeftijd heeft veel minder invloed op het soort fysieke klacht. Nekklachten en onderrugklachten blijven relatief constant over de leeftijdscategorieën, met een lichte piek bij de veertigers. Ook schouderklachten tonen geen grote leeftijdsverschillen. Dertigers en veertigers rapporteren iets vaker klachten aan de bovenrug en het hoofd dan 50-plussers en twintigers.

Ergonomische stoel slechts deel van de oplossing

De meerderheid van de beeldschermwerkers heeft nochtans een ergonomische bureaustoel ter beschikking. Het gaat dan om een bureaustoel die verstelbaar is in de hoogte (88%), met een zitvlak dat naar voren of achteren geschoven kan worden (83,7%) of met een verstelbare rug- (81,9%) of armleuning (78,1%). ​

Dorien van Limbergen: “Deze cijfers zijn gebaseerd op een subjectieve bevraging. In de praktijk zien we dat er nog meer medewerkers zijn met een goed instelbare stoel, maar dat het gebruik ervan niet voldoende gekend is. Zo geeft meer dan 50% van de medewerkers met last in de onderrug aan dat de lendesteun niet voldoende steun geeft waardoor men een doorgezakte houding aanneemt. Als medewerkers weten waarom bepaalde instellingen belangrijk zijn, zien we dat ze die ook vaker gebruiken. Sensibilisatie is dus noodzakelijk.” ​ ​

Bijna één op de tien afwezig door fysieke klacht

De fysieke klachten hebben niet alleen een impact op het welzijn van de medewerkers, maar ook op de bedrijfsvoering. 8% van de ondervraagden geeft aan dat ze door een fysieke klacht al eens afwezig zijn geweest van het werk. In de helft van die gevallen (4%) ging het om een afwezigheid van langer dan één week.

“De resultaten tonen duidelijk aan hoe belangrijk het is om aandacht te besteden aan ergonomie op de werkplek én aan het doorbreken van het langdurige zitten”, aldus Dorien van Limbergen. “Niet alleen om klachten te voorkomen, maar ook om de impact op ziekteverzuim en productiviteit te minimaliseren. In mei dit jaar is dan ook de wetgeving rond ergonomie vernieuwd. Zo wordt ergonomie voortaan expliciet gedefinieerd als het aanpassen van het werk aan de mens, en niet omgekeerd.”

Bron: de analyse gebeurde op basis van de resultaten van de Self Assessments Beeldschermwerk die Attentia tussen 2016 en 2024 uitvoerde bij 22.875 medewerkers van hoofdzakelijk grote bedrijven (>100 medewerkers). Sinds januari 2016 zijn bedrijven niet meer verplicht om een medisch onderzoek voor beeldschermwerkers te organiseren. Wat ze wel nog moeten coördineren is een vijfjaarlijkse risicoanalyse rond beeldschermwerk. Dat kan efficiënt via een online zelfevaluatie.