Het is alles of niets… Dat is misschien wat de vakbondsleiders tegen elkaar zeiden toen ze de oproep van november lanceerden. Drie dagen nationale staking eind november, net voor de feestdagen, die al een ernstige vertraging van de dagelijkse activiteiten aankondigen… Er is unanimiteit. Iedereen beweert nu al dat deze oproep volkomen contraproductief is.
Dus ook al kan de meerderheid soms ongelijk hebben, het is heel goed mogelijk dat de vakbonden niet de juiste methode hebben gekozen.

Zal er na deze drie mooie herfstdagen een sociale of politieke ommekeer plaatsvinden? Nee. Daarom denken wij dat de vakbonden hun resterende geloofwaardigheid op het spel hebben gezet. En misschien zullen we aan het einde van dit driedaagse ‘seminar’ wel moeten erkennen dat hun impact belachelijk klein is en dat ze niet representatief zijn. Dat zal pijnlijk zijn, maar het was te verwachten. Uitleg.

Wie zijn de doelgroepen van de aangekondigde ‘festiviteiten’?

Laten we even buiten beschouwing laten wat dit zal betekenen op het vlak van mobilisatie… Voor wie is dit grootse en mooie idee bedoeld om tevergeefs te proberen een land te blokkeren dat al stil ligt? De vakbonden hebben het over een politieke staking, met als doel de regering op andere gedachten te brengen. De kans dat dit gebeurt is nihil, om de eenvoudige reden dat een grote meerderheid van de bevolking de bevindingen deelt en de aangekondigde maatregelen, zij het passief, ‘accepteert’. Slechts enkele uren na de ‘mobilisatie’ van de vakbonden zal iedereen weer terugkeren naar zijn dagelijkse bezigheden en zal niemand zich de slogans herinneren die op straat werden geroepen.

De doelwitten zijn politiek. De ‘slachtoffers’ zijn economisch. Zoek de fout. Want ondertussen zullen onze bedrijven kostbare tijd verliezen om manieren te vinden om zich ondanks de bewegingen te organiseren. Ze zullen ook proberen de polarisatie van de spanningen tussen degenen die willen deelnemen aan het ondernemersproject en de anderen die uit pure noodzaak werken, te verminderen.
Dat hebben we niet nodig in de huidige context, die engagement en koelbloedigheid vereist.
Het is in onze bedrijven – en nergens anders – dat de middelen te vinden zijn om de sociale cohesie, wat wij solidariteit noemen, te ondersteunen en te financieren. Daarom is dit initiatief ronduit schadelijk.

Lidmaatschap, verbondenheid, betrokkenheid?

Wie zal er dan deelnemen aan de geplande demonstraties, behalve de harde kern van de vakbonden en de politieke partijen die momenteel in de oppositie zitten? De moeilijkheid waarmee deze bewegingen te maken hebben, is het gebrek aan samenhang in de eisen van de deelnemers. Tussen werkzoekenden die binnenkort uit de werkloosheid worden uitgesloten en senioren die worden uitgenodigd om hun professionele carrière te verlengen, is er – tot op heden – geen logisch verband.

We hebben gehoord dat jongeren opvallend aanwezig waren bij de recente mobilisaties. Is dit een teken van solidariteit? Zeker niet.
Het bijzondere aan de generaties die recentelijk de arbeidsmarkt zijn betreden en de generaties die zich daarop voorbereiden, is dat ze elke vorm van duurzame verbondenheid afwijzen. Ze wijzen het collectief niet af. Ze gaan van de ene gemeenschap naar de andere om aan hun specifieke en persoonlijke behoeften te voldoen.

Deze realiteit is sterk aanwezig in onze bedrijven (zie bijvoorbeeld de problemen rond personeelsbehoud) en gaat bovendien verder dan generatiekwesties. Voor sociale bewegingen geldt hetzelfde. Laten we een sterke behoefte om zich uit te drukken en van zich te laten horen niet verwarren met deelname aan politieke demonstraties. De agenda’s zijn zeer uiteenlopend en staan los van elkaar. Er is geen sprake van samenhang tussen beide.

Ja, er zijn ‘tussenliggende instanties’ die zullen verdwijnen…

Waarom denken we ten slotte dat de oproep van november het einde zou kunnen betekenen voor de vakbonden, of in ieder geval voor hun representativiteit? Omdat de meeste intermediaire instanties worden bedreigd – wat geen goed nieuws is! – door de huidige schoonmaak van wat men de ‘deep state’ noemt.

Hoe ‘revolutionair’ ze ook zijn, de vakbonden maken deel uit van deze deep state, met andere woorden van de pijlers van de samenleving. Er waait momenteel een wind van algemene chaos die erop gericht is de verworven posities uit te roeien. Onze Europese landen ontsnappen hier niet aan. Zo worden de premier van ons vlakke land en zijn partners gedreven door de wens om de Groep van Tien en andere actoren die als tussenpersonen optreden (waaronder mutualiteiten, representatieve organisaties, sociale secretariaten en… vakbonden) te ontmantelen. Sign of the Times…

In wezen kan de oproep van november ook worden gezien als een laatste poging tot opstand tegen deze autoritaire dreiging. Laten we erkennen dat er een zekere mate van panache in zit. Of een bijna suïcidale neiging… Want als de mobilisatie uitblijft, is het in ieder geval gedaan met de representativiteit van de vakbonden op macro-economisch niveau! Het risico is groot dat ze niet langer de belangen vertegenwoordigen van individuen/werknemers die zich er nauwelijks in herkennen.

Er blijft dus één vraag over: kunnen we de agenda nog veranderen? Drie dagen aan het einde van november is namelijk een goed format voor een strategisch seminar, waarin intentieverklaringen worden afgelegd en dromen vaak de overhand krijgen op gezond verstand, ook al haalt dat ons de dagen daarna weer in. We moeten alleen de energie en de wil vinden om samen te komen en te zoeken naar wat ons kan verenigen. We can do it.

Jean-Paul Erhard