Elke dag stappen in Vlaanderen gemiddeld 2,4 mensen, waaronder heel wat werknemers, uit het leven. Dat betekent dat niet enkel hun naasten in de privésfeer, maar ook hun werkgevers en collega’s een belangrijke rol kunnen spelen in zelfmoordpreventie. IDEWE en VLESP willen werkgevers, HR-medewerkers en collega’s ondersteunen in en awareness creëren rond het tijdig herkennen én bespreekbaar maken van mentale problemen op de werkvloer.

Om daar meer awareness rond te creëren en hen daarbij te ondersteunen, lanceren het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) en IDEWE, de grootste Belgische externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, met de steun van de Vlaamse Overheid, een nieuwe toolbox voor suïcidepreventie op de werkvloer. Die biedt werkgevers, leidinggevenden, HR-medewerkers, vertrouwenspersonen én collega’s een houvast om tijdig te reageren op signalen van mentale problemen.

Nood aan suïcidepreventie op de werkvloer

Om het aantal zelfdodingen te verminderen, werkt Vlaanderen met actieplannen rondom suïcidepreventie. In het derde Vlaamse actieplan Suïcidepreventie, dat in 2022 startte, werd de werkcontext opgenomen als een belangrijke setting voor suïcidepreventie. Uit onderzoek blijkt dat werkfactoren zoals hoge werkdruk, jobonzekerheid en verstoorde werkrelaties (zoals pesten) kunnen bijdragen tot mentale problemen en suïcidale gedachten. Daar tegenover staat dat de werkvloer ook net een belangrijke beschermende factor kan zijn.

Prof. dr. Gwendolyn Portzky (VLESP): “De werkvloer is een belangrijke plek om het verschil te maken in suïcidepreventie. Omdat een belangrijk aantal zelfdodingen voorkomen bij personen die beroepsactief zijn, kunnen we via bedrijven en organisaties een grote groep bereiken.”

“De werkvloer is een van de weinige plekken waar mensen elkaar dagelijks zien. Net daarom kunnen collega’s en leidinggevenden ook vroeg signalen opvangen,” zegt Lauren Blockmans, projectmanager IDEWE. “Met deze vernieuwde toolbox willen we organisaties helpen om die signalen ernstig te nemen en er op een gepaste manier op te reageren.”

De vernieuwde toolbox sluit aan bij de bredere oproep van IDEWE om welzijn structureel te verankeren in organisaties. “We pleiten al langer voor een duidelijk welzijnsbeleid op elke werkvloer,” vult Blockmans verder aan. “Mentale gezondheid verdient dezelfde aandacht als fysieke veiligheid. Deze toolbox is een concreet instrument om dat waar te maken.”

Een praktische toolbox om welzijn te verankeren in organisaties

De toolbox bevat praktische en interactieve instrumenten zoals een e-learning met reflectievragen, casussen, sensibiliseringsdocumentatie en heel wat ander oefenmateriaal om het thema intern bespreekbaar te maken.

Ze biedt ook een concreet stappenplan om suïcidepreventie duurzaam in het welzijnsbeleid van organisaties te integreren.

De vernieuwde toolbox is breed inzetbaar en geschikt voor organisaties van elke grootte en sector. In eerste instantie ontwikkeld voor leidinggevenden, HR-professionals, vertrouwenspersonen en preventieadviseurs, is de toolbox ook bruikbaar voor collega’s die willen leren signalen van mentale nood te herkennen en erover in gesprek te gaan. “De toolbox en alle bijhorende materialen zijn voor iedereen vrij toegankelijk via Zelfmoord1813. Ook andere externe diensten moedigen we aan om dit materiaal mee op te nemen in hun begeleiding van organisaties. We hopen hiermee dat een groot aantal bedrijven effectief hun weg vinden naar de toolbox en ermee aan de slag gaan”, aldus prof. dr. Portzky. Zowel vanuit VLESP als IDEWE wordt bovendien ondersteuning geboden indien organisaties bijkomende vragen hebben over de toolbox.

Samenwerking tussen wetenschap, beleid en praktijk

De toolbox is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen IDEWE en het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). Het project volgde de principes van ‘human design thinking’-methodiek: werkgevers, vertrouwenspersonen, HR-medewerkers en andere sleutelactoren uit diverse sectoren werden actief betrokken om de tools te testen en verfijnen.

“Deze samenwerking toont hoe beleid, wetenschap en praktijk elkaar kunnen versterken,” zegt Blockmans. “Door onze kennis van werkcontexten te combineren met de expertise van VLESP, zijn we tot een bruikbare en wetenschappelijk onderbouwde toolbox gekomen.”

Caroline Gennez, Vlaams minister van Welzijn, en Zuhal Demir, Vlaams minister van Werk, onderschrijven het initiatief: “Met deze toolbox zetten we een belangrijke stap richting een Vlaanderen waarin elke werknemer zich mentaal ondersteund voelt. Werkgevers hebben een sleutelrol in het welzijn van hun medewerkers, en deze tool helpt hen om dat engagement waar te maken.”

De toolbox wordt officieel voorgesteld op dinsdag 25 november 2025 tijdens het event “Suïcidepreventie op het werk” in Blankspace, Brussel. Tijdens het event delen experten, beleidsmakers en bedrijven hun inzichten en ervaringen over hoe organisaties mentaal welzijn kunnen versterken.

Bron: IDEWE – VLESP