Op 1 januari 2014 werd het eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden ingevoerd en meteen ook de carensdag afgeschaft. Arbeiders die minder dan 14 dagen afwezig zijn, krijgen nu ook een gewaarborgd loon voor de eerste dag ziekte. Verwacht werd dat door de afschaffing van de carensdag werknemers zich vaker voor een korte periode zouden ziek melden. Uit onderzoek blijkt nu dat dit beperkt het geval is, al is er wel een beperkte stijging van de kost voor de werkgever.

Het onderzoek, uitgevoerd door HR-dienstenleverancier Securex, blijkt bovendien dat de absenteïsmekost van arbeiders dit jaar met nog eens 2 procent zal stijgen door de extra te betalen dagen gewaarborgd loon.

In 2013 moesten bedrijven de eerste dag van een afwezigheid (korter dan 14 dagen) door ziekte niet terugbetalen aan arbeiders en aan bedienden in proef. Bedrijven die deze carensdag niet betaalden, kenden tegen de verwachtingen in 18 procent meer afwezigheden door ziekte bij arbeiders dan zij die dit wel uitbetaalden. De carensdag (het niet uitbetalen van deze eerste dag) remde het aantal korte afwezigheden dus niet af. Integendeel: tenzij opgelegd door de sector, hadden bedrijven die in 2013 de carensdag al niet meer toepasten, deze mogelijk afgeschaft omdat ze niet in symptomatische maatregelen tegen absenteïsme geloven, maar eerder in curatieve en preventieve maatregelen. Maar heeft die carensdag, en dus ook de afschaffing ervan, een effect op het absenteïsme? Beperkt, zo blijkt.

Sinds de afschaffing van de carensdag (bij de invoering van het eenheidstatuut in januari 2014) stelt Securex een kleine maar significante impact op korte afwezigheden vast. De algemene tendens van het aantal korte afwezigheden in de eerste helft van 2014 is dalend. Maar deze dalende tendens is significant minder sterk in ondernemingen die door het eenheidsstatuut van een niet-betaalde naar een wel betaalde eerste ziektedag evolueerden, dan in ondernemingen die de eerste ziektedag in 2013 al uitbetaalden. De arbeiders in ondernemingen die de carensdag door het eenheidsstatuut zagen afgeschaft, zijn zich daarna dus iets gemakkelijker gaan ziek melden dan voor de afschaffing. Dit effect is zichtbaar zowel in het eerste als in het tweede kwartaal van 2014.

De daling met 16 procent van de korte afwezigheden tussen het eerste trimester van 2013 en dezelfde periode in 2014 lijkt gepaard te gaan met het feit dat we begin dit jaar de kortste griepepidemie van de afgelopen 10 jaar hebben gekend: niet de afschaffing van de carensdag, maar minder griep verklaart de positieve vermindering van de afwezigheden van de Belgische werknemers begin dit jaar.

Globaal gezondheidsbeleid heeft een positieve impact

Maar hoewel de afschaffing niet tot de gevreesde toename in afwezige werknemers heeft geleid, is de financiële impact op de Belgische werkgever wel toegenomen.

Stel dat in 2013 alle carensdagen waren uitbetaald, dan hadden alle werkgevers samen een absenteïsmekost gehad van 1,18 miljard euro voor arbeiders en 1,88 miljard euro voor bedienden (in plaats van 1,16 en 1,87 miljard euro). Dat is een verhoging met 1,8 procent voor arbeiders en 0,4 procent voor bedienden. Weet wel dat slechts 20 procent van de arbeiders en 2 procent van de bedienden voor een extra dag gewaarborgd loon in aanmerking kwamen . Voor deze groep stijgt de absenteïsmekost wel gevoelig, zelfs zonder de evolutie van hun afwezigheden: met 18 procent.

Heidi Verlinden, HR-research expert bij Securex: “In de maanden zonder griep zullen de ondernemingen die de carensdag pas begin dit jaar schrapten, een gevoelige stijging van de absenteïsmekost noteren. En omdat zij ook in 2013 al een hogere absenteïsmekost betaalden dan gemiddeld, is daar werk aan de winkel. Best pakken ze de specifieke oorzaken van korte en frequente afwezigheden aan. Dat zijn gezondheidsproblemen, demotivatie en stress. Zet dus in op actieve gezondheidspromotie, zowel fysieke als mentale gezondheid, zorg voor jobs op maat van de competenties en interesse van uw medewerkers, en geef hen zinvolle doelstellingen en autonomie waar mogelijk. Laat uw medewerkers ‘mens’ zijn. Wetenschappelijk onderzoek toont immers aan dat in bedrijven die dit toepassen, het absenteïsme lager is dan elders. Het effect van een goed absenteïsme- of personeelsbeleid lijkt alvast belangrijker dan het effect van een carensdag.”