De Belgische arbeidsmarkt is tijdens de softe lockdown tot een stilstand gekomen. Tussen half maart en eind april daalden zowel het aantal ontslagen als het aantal aanwervingen drastisch ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Ook het aantal ontslagen door overmacht, dringende redenen of faillissement lag beduidend lager als gevolg van overheidsmaatregelen, zoals tijdelijke werkloosheid en de hinderpremie.

Het aantal ontslagen is sterk gedaald gedurende de eerste anderhalve maand van de softe lockdown naar aanleiding van de coronacrisis. Tussen 14 maart en 30 april 2020 zag slechts 7% van alle werknemers in België zijn contract van bepaalde duur beëindigd en 1,5% zijn contract van onbepaalde duur. In dezelfde periode van 2019 was dit respectievelijk 17,5% en 2,5%. Vooral het aantal beëindigde contracten van bepaalde duur daalde fors (-59%), maar ook het aantal ontslagen door de werkgever daalde sterk (-33%), net als de ontslagen ingediend door de werknemer zelf (-44%).

Het aantal aanwervingen daalde nog sterker, zowel voor contracten van bepaalde duur (-67%) als onbepaalde duur (-49%). De arbeidsmarkt stond de afgelopen weken stil.

“De maatregelen van de overheid, zoals de hinderpremie en de systemen van tijdelijke werkloosheid, lijken hun effect te hebben, want de afgelopen zes weken kwam de arbeidsmarkt tot stilstand”, zegt Frank Vander Sijpe, Director HR Research bij Securex. “Werkgevers kunnen op die manier ook nu hun werknemers behouden. Zodra de economie opnieuw opstart, zal de krapte op de arbeidsmarkt voor heel wat functies (o.a. in de zorgsector, in het onderwijs, in technische beroepen) blijven gelden. We verwachten dat de war for talent voor die functies mogelijk spoedig herneemt, aangezien het hier vooral gaat over gepensioneerde werknemers die vervangen moeten worden, en die vervangingen dus niet enkel afhangen van de conjunctuur.”

Minder ontslagen door overmacht, faillissement of dringende redenen

Het aantal ontslagen door overmacht, faillissement of dringende redenen daalde drastisch ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Daarbij constateert Securex vooral sterke dalingen van faillissementen en dringende redenen en iets minder van ontslagen omwille van overmacht (resp. -66% vs -62% vs -46%). Een neveneffect van de regeringsmaatregelen – tijdelijke werkloosheid en corona-hinderpremie – lijkt dat een belangrijk aantal faillissementen is vermeden die anders wel hadden plaatsgevonden. De daling van het aantal ontslagen om dringende reden is ook logisch. Wie tijdelijk werkloos of ziek is, geeft namelijk minder aanleiding tot een dergelijk ontslag. De daling van het aantal ontslagen door – vooral medische – overmacht verwijst vermoedelijk naar een grotendeels stilgevallen re-integratie.

De grootste groep ontslagen – al vond in deze groep ook de kleinste daling plaats – gebeurde door contractbreuk of door opzeg door de werkgever. Bij contractbreuk wordt de opzeg uitbetaald en stopt het contract meteen; bij opzeg door de werkgever heeft de werknemer eerst nog een opzeggingstermijn gepresteerd voordat het contract werd beëindigd.

“Dankzij de maatregelen van de overheid, zoals tijdelijke werkloosheid en de corona-hinderpremie, is het aantal geregistreerde ontslagen tijdens de eerste anderhalve maand van de coronacrisis laag. De vraag is echter ook wat er zal gebeuren indien de bijzondere maatregelen niet langer verdergezet worden na 30 mei: als de overheid niet over de brug komt met een nieuw pakket aan steunmaatregelen kan het aantal ontslagen alsnog omhoog gaan. Bovendien zijn ook ontslagen werknemers die een opzegtermijn moeten presteren nog niet zichtbaar in deze cijfers. De data tonen wel aan dat bedrijven geen overhaaste beslissingen nemen: ondernemingen willen eerst hun financiële situatie evalueren voor ze overgaan tot harde beslissingen,” zegt Heidi Verlinden, HR Research Expert bij Securex.

Minder aanwervingen – vooral voor contracten bepaalde duur

Het aantal aanwervingen daalde sterk, zowel voor contracten van bepaalde duur (-67%) als onbepaalde duur (-49%). De daling van het aantal aanwervingen is sterker bij arbeiders dan bij bedienden (70% t.o.v. 50%).

De sterkste daling is er voor arbeiderscontracten van bepaalde duur (-71%). In de anderhalve maand lockdownperiode waren 8,2% van alle lopende arbeiderscontracten nieuwe contracten (= ‘aanwerving’) van bepaalde duur. In dezelfde periode in 2019 was dat nog meer dan een kwart (28,6%).

Over het onderzoek – Deze resultaten zijn indicatief, want gebaseerd op zeer recente data van het sociaal secretariaat van Securex. Het is mogelijk dat werkgevers tijdens de komende weken nog correcties doorgeven. De steekproef telt 24.387 ondernemingen en 164.904 werknemers in de privésector. Zij hadden in de besproken periode in 2020 samen 171.403 contracten. We namen enkel belastingplichtige werknemers op die volledig onderworpen zijn. Studenten maken dus geen deel uit van de steekproef. Flexi-jobs en werknemers op forfait of fooien zijn wel opgenomen. De ondernemingen tellen maximum 1000 werknemers.