Zo gepresenteerd is het niet erg boeiend. Het mist economische romantiek en narratieve fantasievluchten. Maar bovenal hebben onze bedrijven dit kostbare aardse gezond verstand nodig en een dringend bewustzijn van de dagelijkse realiteit waarin hun werknemers leven. Wie kan er ingrijpen als die realiteit schrijnend is, of het nu gaat om materiële integriteit of geestelijke gezondheid? In ieder geval kunnen we het niet negeren en ook niet doen alsof we alle antwoorden hebben. Wat overblijft is de redelijke doelstelling om een positieve impact te hebben op het leven van degenen die daar behoefte aan hebben. En dat is geen geringe prestatie…

De rol van leider wordt steeds complexer. De gebieden die vandaag de dag beheerst moeten worden zijn zo divers dat de rol die simpelweg bestaat uit leiden een afstotende rol aan het worden is. Is het nog relevant om het lot van anderen in eigen handen te willen nemen, om uiteindelijk te klagen over het wijdverspreide individualisme en de vele tegenstrijdigheden die de mensen om ons heen tentoonspreiden? Zelfs verstandige mensen dreigen de weg kwijt te raken…

Het is altijd goed om te onthouden dat er niets heroïsch is aan het managen van een bedrijf of een team.

In de denkbeeldige wereld van het bedrijfsleven is er altijd dat beeld van de manager, noodzakelijkerwijs geïsoleerd, buigend onder het gewicht van de verantwoordelijkheid alsof de hele wereld afhangt van zijn volgende beslissing. Dit is niet de realiteit. Omslagpunten en grote inspiraties zijn zeldzaam. Het zijn slechts uitzonderingen.

Leiderschap is in de eerste plaats een opeenstapeling van kleine, onbelangrijke beslissingen en daarom is het zo belangrijk om consistentie en samenhang te cultiveren in de opeenvolging van deze onbelangrijke gebeurtenissen. Het vermogen om onze acties te herhalen en te perfectioneren – wat we vakmanschap noemen – is veel waardevoller dan een flits in de pan. De motiverende hefboom waarop veel teambuildingssessies nog steeds gebaseerd zijn, is dus niet langer effectief. Het doel is niet langer om jezelf te overtreffen. Vandaag gaat het om bevestiging. Gewoon jezelf zijn, ondanks de beperkingen en de concurrentie.

Waarom is het concept van de ‘kwetsbare leider’ nog steeds een valkuil om te vermijden?

Zelfs als de mythe van de superheld ineengestort is, is zijn perfecte tegenpool (een gewoon mens) niet welkom. Dit andere model, vaak voorgesteld als dat van de leider die onverschrokken pronkt met zijn kwetsbaarheid, heeft de stemming niet gewonnen. Wat is het dan? Een voorstelling van de leider als hyper empathisch, van nature gevoelig en vreselijk hecht…
Het project om dit model als nieuwe standaard te vestigen is mislukt. Omdat het blootleggen van onze eigen zwakheden nog nooit iets positiefs heeft opgeleverd op de middellange of lange termijn. We zijn niet vrij van de inzet van macht en daarom vertrekken kwetsbare leiders vaak voordat ze worden weggevaagd door de concurrentie of het bestuur, omdat ze er niet in geslaagd zijn om de ruimte op een andere manier in te nemen.

Wat is de definitie van pragmatisme in leiderschap?

Aangezien noch (heroïsch) noch (kwetsbaar) echt meer werkt, welke oplossing willen we dan verkiezen als we 2025 ingaan? We willen pragmatisme. Het is zeker niet wat vaak ‘de middenweg’ wordt genoemd, diegene die streeft naar een balans of afwisseling tussen kracht en zwakte, tussen alomtegenwoordigheid en uitwissing. Wat is het dan wel?
Terug naar het woordenboek: pragmatisme is een filosofische doctrine die stelt dat alleen wat echt werkt ‘waar’ is. Het waarheidscriterium voor een idee, theorie of methode is het vermogen om in te werken op de werkelijkheid.
Dit brengt ons natuurlijk terug bij het begrip impact. Maar ook naar het gedeelde principe van vooruitgang. We zijn hier om dingen te veranderen (idealiter ten goede!). En om dit te bereiken moeten we mobiel zijn, d.w.z. in staat zijn om prioriteit te geven aan het transformeren van de realiteit wanneer deze niet langer aan de verwachtingen voldoet. Nooit tevreden zijn met voldongen feiten. Niet opgeven wanneer dingen vastlopen.

Leiderschap terugbrengen naar de aarde, naar de loopgraven van de realiteit, zal misschien niet iedereen bevallen. Te beginnen met diegenen die de zin van werk ter discussie stellen, wat ons inderdaad irriteert. Wij denken dat dit in veel gevallen gevoelens zijn die voorbehouden zijn aan welgestelden en gedesillusioneerden.
Geconfronteerd met de verslechtering van de koopkracht van werknemers en de herhaalde explosie van de personeelskosten, is er een rol weggelegd voor pragmatische leiders die deze kwesties begrijpen en ze met een gezonde eetlust aanpakken. Zijn we er klaar voor? Het is tijd om te gaan…. 2025, hier komen we!

Jean-Paul Erhard