Bravo! Laten we de parlementsleden van de Europese hoofdstad feliciteren met dit mooie wereldrecord van het aantal dagen zonder regering, maar nu even serieus… Absurde situaties zijn vaak een goede bron van inspiratie. Dat is ook hier het geval. De malaise in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is leerzaam voor ons allemaal en voor de arbeidswereld. Als we terugkijken op bijvoorbeeld de afgelopen tien jaar, wat zijn we dan in ons dagelijks leven kwijtgeraakt waardoor de algemene stemming vaak zo somber is? Wat ontbreekt er vandaag de dag, zowel op individueel als op collectief vlak, om een positieve dynamiek terug te vinden – of in sommige gevallen te behouden – die een beetje enthousiasme teweegbrengt?

Alle veranderingen die momenteel in onze bedrijven plaatsvinden, benadrukken de noodzaak om soft skills te verwerven en te ontwikkelen. Vaardigheden die ons in staat stellen om te communiceren en te delen. Een van deze vaardigheden wordt ernstig bedreigd door de heersende gedachtegang die erop gericht is sterke machtsposities te bevestigen en te beweren dat elk afwijkend denken in principe een leugen is. Om welke vaardigheid gaat het?
Ons vermogen om compromissen te sluiten en overeenkomsten te sluiten die verder gaan dan onze individuele belangen. Wordt het niet eens tijd om deze vaardigheid weer bovenaan de lijst van gewenste kwaliteiten voor al onze medewerkers te plaatsen?

Leiderschap en doorzettingsvermogen: effectief en frustrerend

We zien de opkomst van sterke leiders en de hernieuwde bevestiging van alfamannetjes en enkele hyperdominante amazones, gesterkt door de nonchalance van anderen… Dit type leiderschap biedt wel enkele voordelen: vooral tempo en kracht. En in tegenstelling tot wat soms wordt beweerd, is sterke macht gebaseerd op een echte logica, en niet op brute emoties. Ze is gebaseerd op eenvoudige, vrij binaire redeneringen.
En de nadelen? De destructieve effecten worden als secundair beschouwd en de frustratie van degenen die niet overtuigd zijn (eufemisme) zal vroeg of laat omslaan in felle oppositie. Een door testosteron gedreven leiderschap roept zelf heftige reacties op. Dit alles mist enorm aan nuance… Compromissen worden onbereikbare dromen. En ondertussen is de zwijgende (en meerderheids)massa getuige van een uitputtend schouwspel. Kortom, de aanpak mist duidelijk duurzaamheid, waar ze zich overigens weinig van aantrekt.

Het sociaal overleg bevindt zich in een terminale fase.

Het belangrijkste voorbeeld van onze achteruitgang in de kunst van het compromis vinden we zeker terug op het vlak van de onderhandelingen tussen sociale partners. Overeenkomsten tussen werkgevers en vakbonden zijn zeldzaam, en voor een steeds groter aantal onderwerpen zelfs ronduit onmogelijk. Het uitblijven van een interprofessionele overeenkomst wordt de norm. De partijen schuiven de hete aardappel door naar de regering, die alleen maar ontevredenheid zaait. Elke partij komt met haar eigen eisen, voert argumenten aan, onderhandelt… Maar er komt geen overeenstemming. Deze constatering is bedroevend en doet zich ook geleidelijk aan op lokaal niveau voor, waar mensen met gezond verstand nog steeds deals konden sluiten die voor velen voordelig waren. Kortom, het sociaal overleg is aan het verdwijnen.

Dit alles gebeurt in een soort van slapheid, die dicht bij algemene onverschilligheid ligt. Waarom? Het algemene motto is simpel: ‘agree to disagree’. Leven met onenigheid. Paradoxaal. Onstabiel. Ook vermoeiend.
Als we ervan uitgaan dat we blijven werken en vooruitgang boeken zonder compromissen te sluiten met degenen die het kader bepalen, betekent dat dat we moeten leven met de mentale last van het meningsverschil. Dat betekent dat het elk moment kan stoppen. Een totale afwezigheid van zekerheid en perspectief.

Een compromis is een overwinning en een welkome opluchting.

Het zou nuttig zijn om onze perceptie van wat een compromis eigenlijk is, te veranderen. In de meeste gevallen zien we compromissen als pijnlijke concessies en een min of meer vrijwillige vorm van verzaking. Niet erg glorieus, inderdaad. Toch is een compromis geen teken van zwakte, maar juist een moedige en beslissende daad die tot doel heeft de mentale belasting van de mensen om ons heen te verminderen door hen een geruststellend kader en een rustige sfeer te bieden. De bereidheid om nader tot elkaar te komen en de prioriteiten op elkaar af te stemmen, is zeer waardevol.

Kunnen we dan de uitmuntendheid terugvinden die de hele wereld ons heeft toegekend in ons vermogen om onderlinge overeenkomsten te sluiten? Dat is geen nostalgie, maar eerder een terugkeer naar de bron van gezond verstand en intrinsieke kwaliteiten die onmisbaar zijn om samen te werken. Want als er inderdaad een toverformule zou bestaan om het recept voor een compromis te definiëren, dan zou dat zijn: 50% luisteren, 25% creativiteit en 25% loyaliteit. Basisingrediënten. Veel inzet… En het ruikt al lekker in de keuken, vindt u niet?

Jean-Paul Erhard