De coronacrisis heeft onze levens flink overhoopgegooid. We kwamen in een nieuwe situatie terecht met heel wat onzekerheden die stress kunnen veroorzaken, ook op het werk. Hoe langer dit duurt, hoe groter de kans dat dit ons mentaal welzijn negatief beïnvloedt. En voor sommigen was de situatie voor de crisis al niet makkelijk. Recente cijfers van het Riziv tonen aan dat de afgelopen 4 jaar het aantal Belgen met een burn-out of depressie elk jaar gestegen is met ongeveer 10 procent.

De federale overheidsdiensten Sociale Zekerheid en Werkgelegenheid starten nu een brede informatie- en sensibiliseringscampagne, als onderdeel van het Federaal Actieplan Mentaal Welzijn op het Werk dat begin dit jaar werd opgestart. Onder meer op radio, sociale media en websites duiken vanaf vandaag zinnetjes als ‘Druk-druk is niet altijd goed-goed’ en ‘Zorgen voor je medewerkers is zorgen voor je bedrijf’ op in opvallende kleuren. Deze maakt deel uit van het Federaal Actieplan Mentaal Welzijn op het Werk, dat vice-eersteministers Frank Vandenbroucke, Pierre-Yves Dermagne, Petra De Sutter en minister David Clarinval eerder dit jaar hebben opgestart.

Mentaal welzijn moet topprioriteit zijn

De campagne wil iedereen ertoe aanzetten om over zijn, haar, hun mentaal welzijn te spreken, thuis of op het werk, en om concrete afspraken hierover te maken. Ook werkgevers worden aangesproken om afspraken te maken met hun medewerkers en zo werkgerelateerde psychosociale risico’s te voorkomen.

Minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke: “Zeggen dat het welzijn van werknemers belangrijk is – voor hen zelf en voor hun bedrijf – is een open deur intrappen. Maar in de huidige omstandigheden is deze campagne actueler dan ooit. Met de verplichting van telewerk is het extra belangrijk dat werknemers goed voor zichzelf zorgen. Dat kunnen ze door hun werkdag duidelijk in te delen, grenzen af te bakenen, niet onmogelijk veel hooi op hun vork te nemen…. Werkgevers dragen natuurlijk ook bij tot die mentale veerkracht. Duidelijke afspraken binnen teams en met de leidinggevende, en een open gesprek over wat moeilijk gaat, zijn meer dan ooit nodig.”

“Recent onderzoek toont aan dat stresserende situaties op het werk steeds meer werknemers bijzonder zwaar vallen”, zegt minister van Werk Pierre-Yves Dermagne. “1 op de 3 werknemers geeft aan dat ze regelmatig of zelfs constant stress ervaren. Deze cijfers staan duidelijk haaks op de noodzaak van mentaal welzijn op het werk. Naast preventie, is deze campagne vooral bedoeld om werkgevers en werknemers bewust te maken van het probleem. Elke werkgever moet bovendien een beleid ter preventie van psychosociale risico’s opzetten, de risico’s analyseren via participatie en collectieve preventieve maatregelen op de werkplek nemen, net als voor andere, meer ‘traditionele’ risico’s”, vervolgt de minister.

Taboes doorbreken

Uit onderzoek blijkt dat niet iedereen het makkelijk vindt om over zijn, haar, hun mentaal welzijn te praten. “Tot de helft van de werknemers die langdurig ziek zijn, heeft stressproblemen. Dat is vaak een taboe. Werknemers weten niet waar ze terecht kunnen en werkgevers weten niet altijd hoe ze hun medewerkers kunnen helpen. Deze campagne doorbreekt het taboe en maakt mentaal welzijn bespreekbaar. Dat is een missie en een voorbeeldrol die de overheid graag opneemt”, zegt minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter.

“Ook een grote groep federale ambtenaren zit al lang ziek thuis. We tellen er nu bijna 1.300. We werken aan structurele oplossingen, maar namen intussen al maatregelen om ambtenaren te helpen deconnecteren, om los te komen van het werk. Daarnaast werden burn-outcoaching geïntroduceerd, samen met verschillende opleidingen”, aldus nog De Sutter.

Handvaten aanreiken

Met de campagne en de latere acties in het Federale Actieplan Mentaal Welzijn op het Werk wil de regering een positieve verandering teweeg brengen. Zowel voor werknemers, ambtenaren als zelfstandigen. David Clarinval, minister van Zelfstandigen en Kmo’s, benadrukt: “De zin om te werken en ondanks de vele uitdagingen door te gaan, maakt integraal deel uit van het leven van onze zelfstandigen. Maar met de gezondheidscrisis die we doormaken, kan hun mentale welbevinden en socio-economische situatie hieronder lijden en is het des te belangrijker om de eigen grenzen niet te overschrijden. Met dit actieplan zullen onze zelfstandigen beschikken over belangrijke handvaten om te hoge stress en burn-out preventief tegen te gaan.”

Kwetsbare groepen hulp bieden

Uit wetenschappelijke monitoring is gebleken dat de geestelijke gezondheid als het ware het patroon van de pandemie en maatregelen volgt. Hoe strikter de te volgen maatregelen en hoe langer we de te volgen maatregelen dienen aan te houden, hoe groter de impact op het welbevinden. Experts waarschuwen dat kwetsbare groepen extra aandacht verdienen en hulp nodig hebben.

“Als het tij verloopt, verzet men de bakens” – maar die bakens verzetten is niet altijd en voor iedereen gemakkelijk. De enige manier om ze te verzetten en ons volledig aan te passen, is door afspraken te maken, samen”, aldus professor dr. Elke Van Hoof van de Vrije Universiteit Brussel.

Valérie Flohimont, vicerector UNamur Personeel, welzijn en veiligheid op het werk: “Zowel als wetenschappelijk deskundige als in de functie van vice-rector van UNamur is er een duidelijke zaak: een job waarin je je goed voelt en die voldoening geeft, geeft energie. Deze ambitie vereist noodzakelijkerwijs een versterking van de primaire preventie, d.w.z. alle maatregelen en gedragingen om te voorkomen dat een risico zich voordoet (bijvoorbeeld een aangepast management om een burn-out te voorkomen, een gedrag dat de regels respecteert om gezondheidsrisico’s te vermijden, beschermingsvoorzieningen om de veiligheid van de infrastructuur te garanderen, een glimlach voor een collega of leerling, enz.) De preventie van psychosociale risico’s is een zaak van iedereen en omvat zowel fysieke veiligheid als psychologisch welzijn. Kleine, eenvoudige dingen kunnen worden gedaan om het mentale welzijn op het werk te bevorderen: een glimlachend onthaal bij aankomst aan de receptie van een bedrijf of universiteit is al zorg dragen voor het welzijn van je collega’s en partners.”

Afspraken maken!

De campagne krijgt de steun van enkele bekende Belgen, zoals Vlaams televisiegezicht Evy Gruyaert en Adrien Devyver, bekend van de Franstalige zender RTBF. Vanuit hun eigen professionele ervaring weten ze hoe belangrijk het is om bezig te zijn met mentaal welzijn. In de loop van de campagne zullen verschillende bekende Belgen hun eigen tips en verhalen delen met daarbij de vraag om ook zelf een afspraak te maken op de website afspraakmetjezelf.be. Daar staan alvast verschillende voorbeelden zoals: Geef op tijd aan wanneer je te veel werk hebt en Las tijdig een pauze in. Wie zelf een goede afspraak bedenkt die nog niet in het lijstje staat, kan die op de website achterlaten.

Tegelijk richt de campagne zich ook specifiek naar leidinggevenden, HR-en preventiediensten en werkgevers in het algemeen. Op de website afspraakmetjemedewerkers.be staat overzichtelijke informatie over de wettelijke verplichting rond preventie van werkgerelateerde psychosociale risico’s, net als verschillende links naar tools om een goed preventiebeleid in het bedrijf te voeren en zo te voorkomen dat werknemers uitvallen. Ook werkgevers en leidinggevenden kunnen een afspraak met hun medewerkers maken op de site, zoals Maak regelmatig een praatje met je medewerkers of Bied hen voldoende opleidingsmogelijkheden aan.

De website biedt daarnaast ook een hoop tips voor meer mentaal welzijn op het werk. Zonder belerende vingertjes, maar mét wetenschappelijk onderbouwd, hands-on advies. Wetenschappers ontwikkelden ook een laagdrempelige tool, die gebruikers op basis van een vragenlijst een goed beeld geeft van hun huidige mentale welzijn en helpt om tijdig eventuele alarmsignalen te detecteren. Wat de uitkomst ook is: iedereen krijgt nuttige tips om goed voor zichzelf te zorgen.