De vermindering van werkuren en invoering van meer flexibele werktijdregelingen, maatregelen die ook werden genomen tijdens de coronacrisis, kunnen de economie, ondernemingen en werknemers ten goede komen en op die manier de basis leggen voor een beter en gezonder evenwicht tussen werk en privéleven, blijkt een nieuw rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).

Het rapport “Working time and work-life balance around the world” bekijkt de twee belangrijkste aspecten van werktijd: werkuren en werktijdregelingen (ook werkroosters genoemd) en de effecten van beide op de bedrijfsprestaties en het evenwicht tussen werk en privéleven van de werknemers. Het bevat nieuwe statistieken over werkuren, zowel vóór als tijdens de COVID-19-crisis.

Uit de studie, die de eerste is waarin het evenwicht tussen werk en privéleven centraal staat, blijkt dat een aanzienlijk deel van de werknemers wereldwijd lange of korte uren werken in vergelijking met een standaard werkweek van acht uur per dag en 40 uur per week. Meer dan een derde van alle werknemers klopt regelmatig meer dan 48 uur per week, terwijl een vijfde van de werknemers wereldwijd minder dan 35 uur per week (deeltijds) werkt. Werknemers in de informele economie werken vaker lange of korte uren.

Het aandeel werknemers met korte werkuren of deeltijds werk is aanzienlijk in Noord-, Zuid- en West-Europa (29,7%), waar het gemiddelde aantal werkuren per week 37 bedraagt. De relatief hoge prevalentie van korte werkuren in de Europese landen is misschien het klassieke voorbeeld van de uitbreiding van deeltijdwerk in de ontwikkelde landen in de laatste decennia.

Het rapport analyseert verschillende werktijdregelingen en hun effecten op het evenwicht tussen werk en privéleven, waaronder ploegendienst, oproepwerk, gecomprimeerde uren en flexibele werktijden. Het waarschuwt dat de voordelen van sommige van deze flexibele regelingen, zoals een beter gezinsleven, gepaard kunnen gaan met kosten, waaronder een grotere genderongelijkheid en gezondheidsrisico’s.

De studie bekijkt ook de maatregelen voor crisisbestrijding die regeringen en bedrijven tijdens de COVID-19-pandemie namen om organisaties te laten functioneren en werknemers aan het werk te houden. De toename van het aantal werknemers met minder uren werk hielp om banenverlies te voorkomen. Het rapport belicht ook veranderingen op lange termijn: “De grootschalige invoering van telewerk bijna overal ter wereld waar dat mogelijk was, heeft de aard van de werkgelegenheid veranderd, waarschijnlijk ook in de nabije toekomst”.

De crisismaatregelen leverden ook krachtige nieuwe bewijzen op. Meer flexibiliteit geven aan werknemers over hoe, waar en wanneer zij werken, kan zowel voor henzelf als voor het bedrijfsleven positief zijn, bijvoorbeeld door een verbetering van de productiviteit. Omgekeerd brengt een beperking van de flexibiliteit aanzienlijke kosten met zich mee, waaronder een groter personeelsverloop.

“Er is een aanzienlijke hoeveelheid bewijs dat beleid om werk en het privéleven te combineren belangrijke voordelen oplevert voor ondernemingen, en dit ondersteunt het argument dat dergelijk beleid een “win-win” is voor zowel werkgevers als werknemers.”

“Het zogenaamde ‘Great Resignation’-fenomeen plaatste het evenwicht tussen werk en privéleven op de voorgrond van sociale en arbeidsmarktkwesties in de post-pandemische wereld,” zei Jon Messenger, de hoofdauteur van het rapport. “Dit rapport laat zien dat als we een aantal lessen van de coronacrisis toepassen en heel zorgvuldig kijken naar de manier waarop werktijden zijn gestructureerd en naar de totale duur ervan, we een win-win kunnen creëren, waarbij zowel de bedrijfsprestaties als het evenwicht tussen werk en privéleven worden verbeterd.”

Het rapport bevat een aantal conclusies en aanbevelingen, waaronder:

• Wet- en regelgeving rond maximale dagelijkse arbeidstijden en wettelijke rusttijden zijn verwezenlijkingen die bijdragen tot de gezondheid en het welzijn van een samenleving op lange termijn en mogen dus niet in gevaar worden gebracht.
• Langere arbeidstijden worden over het algemeen geassocieerd met een lagere arbeidsproductiviteit per eenheid, terwijl kortere arbeidstijden correleren met een hogere productiviteit.
• De landen moeten gebruik maken van de ervaringen die zij opdeden tijdens de COVID-19-crisis rond de verkorting van de werkuren en flexibiliteit. Inclusieve regelingen rond de verkorting van werkuren met de hoogst mogelijke vergoedingen houden niet alleen de werkgelegenheid in stand, maar ondersteunen ook de koopkracht en creëren de mogelijkheid om de gevolgen van economische crises op te vangen.
• In veel landen is overheidsbeleid nodig om de verkorting van werkuren te promoten, ter bevordering van zowel een gezond evenwicht tussen werk en privéleven als een hogere productiviteit.
• Telewerken helpt de werkgelegenheid in stand te houden en schept nieuwe mogelijkheden voor de autonomie van de werknemers. Deze en andere vormen van flexibele werkregelingen moeten echter worden gereguleerd om de potentiële negatieve effecten ervan te beperken, via beleid zoals wat vaak ” het recht om offline te zijn” wordt genoemd.