UGent en partner in ondernemerschap en tewerkstelling Securex voerden een onderzoek over de menopauze uit bij 2.408 vrouwelijke werknemers in België. 29,2% van hen bevindt zich momenteel in de menopauze en 87,6% van hen kampte nu of in het verleden met menopauzale symptomen. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan de helft (55,3%) van die werkende vrouwen die vandaag menopauzale symptomen hebben daardoor hinder ondervindt tijdens het werk. Zij hebben een hogere herstelbehoefte en een hogere burn-outscore. Bijna een kwart (23,4%) van hen stelt dat menopauze niet bespreekbaar is op de werkvloer.

“Medische begeleiding kan vrouwen doeltreffend helpen wanneer ze tijdens de menopauze last hebben van symptomen. Als de menopauze beter bespreekbaar wordt op de werkvloer en er rekening mee gehouden wordt bij de werkorganisatie kan de impact op het welzijn nog meer beperkt worden. En dat is in het voordeel van werknemer en werkgever”, zegt Sofie Lameire, expert psychosociaal welzijn bij Securex.

De Belgische arbeidsmarkt is in de voorbije decennia sterk vervrouwelijkt met een stijging van meer dan 90%, van 1,2 miljoen vrouwelijke werknemers in 1983 naar 2,3 miljoen in 2021. Naarmate de pensioenleeftijd stijgt, neemt bovendien ook het aantal oudere werknemers op de werkvloer gestaag toe. Elke vrouw gaat doorgaans tussen haar 45 en 55 jaar in de menopauze, op een gemiddelde leeftijd van 51 jaar. Meer dan 4 op 10 (43,3%) vrouwelijke werknemers in België zit in de leeftijdsfase van 45 jaar en ouder: een groep van 914.354 vrouwen die een vijfde (21,5%) uit maken van de totale werkende bevolking in België.

Om de omvang van menopauzale symptomen en de gevolgen ervan op de werkvloer in kaart te brengen, voerden UGent (Prof. Dr. Herman Depypere en Prof. Dr. Lutgart Braeckman) en de Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk van Securex (Dr. Philippe Kiss en Dr. Marc De Meester) een onderzoek uit bij 6.525 werknemers uit de publieke en private sector in België, waarvan 2.408 vrouwen eveneens deelnamen aan een specifieke menopauzestudie: 704 (29,2%) onder hen bevonden zich in de menopauze en 277 (11,5%) wisten dit niet op het moment van bevraging.

Prof. Dr. Herman Depypere van UGent, gynaecoloog en specialist in menopauze en borstkanker: “Wanneer een vrouw tijdens de menopauze medisch goed wordt begeleid kunnen vrijwel al haar symptomen behandeld worden om haar levenskwaliteit op peil te houden, ook tijdens het uitoefenen van haar werk. Uit onze studie blijkt dat vrouwen in de menopauze zonder gelinkte symptomen het beste scoren op vlak van herstelbehoefte en burn-outscore binnen alle profielen van werknemers, jonge mannen meegerekend. Mits voldoende en juiste aandacht hoeft menopauze dus zeker niet per definitie negatieve impact te hebben op het welzijn en het werk.”

Werkhinder door symptomen gaat samen met slechter welzijn

87,6% van de werkende vrouwen in menopauze kampten nu of in het verleden al met gelinkte symptomen zoals opvliegers, gewrichtsstijfheid, vermoeidheid of slecht slapen. Voor 55,3% van wie momenteel symptomen heeft, leiden die symptomen ook tot hinder tijdens het werk. Vrouwen die door menopauzale symptomen hinder ervaren in hun job hebben een hogere herstelbehoefte. Dit houdt in dat ze na een werkdag meer tijd nodig hebben om te recupereren. Wanneer die tijd onvoldoende beschikbaar is of onvoldoende benut, kan dit leiden tot mentale gezondheidsproblemen.

Diezelfde vrouwen met symptomen en daardoor hinder in hun job tekenen ook een hogere burn-outscore op (47,4 op 100) en waren vaker afwezig (76,1%) in de voorafgaande 12 maanden dan vrouwen met menopauzale symptomen zonder hinder op het werk (respectievelijk 35,0 op 100 en 57,1%).

Dr. Philippe Kiss, arbeidsarts bij Securex: “Als een vrouw met menopauzale symptomen daar tijdens het werk hinder van ondervindt, mag er allesbehalve de schouders worden bij opgehaald: niet door de werknemer, niet door de werkgever. Dit onderzoek toont voor het eerst de grote bijkomende gevolgen voor hun welzijn aan. Menopauzale symptomen kunnen wel degelijk worden behandeld, en de jobinhoud en -organisatie kunnen worden aangepast om de hinder van (tijdelijke) symptomen te beperken.”

Menopauze taboe op de Belgische werkvloer

Een basisvoorwaarde om de jobinhoud en -organisatie aan te passen aan de (tijdelijke) realiteit van een vrouwelijke werknemer in menopauze is dat menopauze bespreekbaar is met de werkgever. Uit het onderzoek van Securex en UGent blijkt echter dat dit een heikel punt is.

Bijna een kwart (23,4%) van de onderzochte vrouwen met menopauzale symptomen en daardoor hinder tijdens het werk, stelt dat menopauze niet bespreekbaar is op de werkvloer. Slechts 8,6% van hen geeft aan dat menopauze daar wel degelijk bespreekbaar is. Van alle vrouwelijke werknemers die momenteel in menopauze zijn, ongeacht of zij klachten hebben, weet 7 op 10 (71,1%) niet of menopauze al dan niet bespreekbaar is met de werkgever.

Sofie Lameire, expert psychosociaal welzijn bij Securex: “Vrouwen in menopauze die het thema wel kunnen bespreken op de werkvloer ervaren minder hinder. Als het taboe rond menopauze op de werkvloer sneuvelt, kunnen er oplossingen besproken worden om de impact ervan op het werk en het welzijn maximaal te beperken. Dat kan door het werk rechtvaardig aan te passen en te verdelen op basis van de talenten en capaciteiten van werknemers. Die zijn doorheen een loopbaan immers onderhevig aan (tijdelijke) veranderingen, zoals bijvoorbeeld symptomen van en hinder door menopauze.”

Bron: de cijfers van dit onderzoek komen uit een online welzijnsbevraging die Securex uitvoerde in 2021 en 2022 bij 6.525 werknemers actief bij 44 organisaties uit de openbare en privésector. 3.253 van de bevraagde werknemers zijn vrouwen. 2.408 van hen namen deel aan de bijkomende menopauzestudie. Defactoren herstelbehoefte en de burn-outscore werden gemeten met de WelzijnsWijzer-tool. Deze tool is ontwikkeld door de erkende Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk van Securex op basis van de SOBANE-methodologie en is samengesteld uit internationaal wetenschappelijk gevalideerde vragenlijsten.