Mentale problemen zoals burn-out, depressie of angststoornissen zijn wijd verspreid op de werkvloer en zetten druk op organisaties. Uit recent onderzoek van Mensura bij 508 zaakvoerders en hr-verantwoordelijken blijkt dat de meeste Belgische ondernemingen de problematiek erkennen, maar slechts één op drie beschikt over een psychosociaal preventieplan. Een minderheid voorziet in specifieke opleidingen voor leidinggevenden.

Psychosociale moeilijkheden spelen bedrijven parten. Van de organisaties die zicht hebben op de oorzaken van verzuim geven 7 op 10 aan dat mentale problemen een factor van uitval zijn. Dat is vooral het geval bij bedrijven met meer dan 20 werknemers (81%). Vanaf meer dan 100 werknemers (98%) is dat bijna zonder uitzondering het geval.

Gevraagd naar het soort psychosociale problemen, blijken burn-out en stress bovenaan de lijst te staan (80%), gevolgd door privéproblemen zoals scheiding of rouw (70%) en depressie (59%). Een kleine 25% noemt ook conflicten, pesten of verslaving als voorkomende kwalen die tot uitval leiden.

Minderheid heeft preventieplan.

“Slechts één op drie organisaties heeft vandaag een preventieplan rond mentale problemen uitgewerkt. In het kmo-landschap heeft zelfs ruim 80% geen dergelijk plan. Het blijkt een blinde vlek in de aanpak van verzuim”, aldus Koen Van Hulst, verantwoordelijke psychosociale aspecten bij Mensura.

Bij grotere ondernemingen is zo’n plan vaker ingeburgerd. Vanaf 100 werknemers blijkt goed de helft (53%) daarover te beschikken. Pas zodra organisaties meer dan 500 werknemers op de payroll hebben, loopt dat op tot 78%.

“Dat zijn vrij lage cijfers, terwijl zes op tien respondenten toch aangeeft op de hoogte te zijn van de wettelijke verplichting om een plan uit te werken rond psychosociale gezondheid. Vier op tien ondernemingen acht zich niet in staat om zelf een psychosociaal preventiebeleid op te zetten.”

Herkennen van signalen cruciaal

Naast het erkennen van de problematiek, is het voor organisaties belangrijk tijdig signalen te herkennen van sluipende mentale aandoeningen. “Hr-medewerkers, maar vooral leidinggevenden zijn daar de sleutelfiguren. Zij zijn de ogen en oren op de werkvloer”, verklaart Koen Van Hulst. “Maar in de praktijk blijken zij vaak niet getraind om signalen van mentale problemen te herkennen, er een vertrouwelijk gesprek rond aan te gaan en eventueel door te verwijzen naar professionele hulpverlening. Nochtans leert onze navraag dat 65% van de ondernemingen vindt dat leidinggevenden daartoe in staat moeten zijn.”

De redenen waarom organisaties uitval door mentale problemen niet resoluut aanpakken, zijn divers. “Er heerst nog altijd een taboe rond mentale problemen. Werknemers lopen er op het werk niet mee te koop, omdat ze vrezen voor de impact op hun carrière of om scheef bekeken te worden. Op hun beurt menen nog veel leidinggevenden dat zij geen initiatief moeten nemen. Ze willen zich niet ongevraagd bemoeien met wat ze als privé beschouwen.”

Om organisaties te helpen mentale problemen op de werkvloer tijdig en adequaat aan te pakken, is in landen als Australië of Canada een eerstehulpaanpak voor courante psychosociale aandoeningen al succesvol ingeburgerd. “Mensura wil dat ook in België van de grond krijgen, met een specifieke opleiding Eerste Hulp bij Mentale Problemen. Daarin wordt ook aandacht besteed aan procedures, zeg maar scenario’s met rollen en verantwoordelijkheden voor specifieke situaties zoals een collega die een angstaanval krijgt of die ooggetuige is van een zwaar arbeidsongeval.”