Volgens de laatste editie van de IAO-Monitor over de arbeidswereld zullen de werkloosheid en ongelijkheid toenemen omdat meerdere en overlappende economische en politieke crises het herstel van de arbeidsmarkt wereldwijd bedreigen.

De vooruitzichten voor de wereldwijde arbeidsmarkten zijn de afgelopen maanden verslechterd en als de huidige trends aanhouden, zullen er minder vacatures zijn en zal de wereldwijde werkgelegenheidsgroei in het laatste kwartaal van 2022 aanzienlijk verslechteren, blijkt uit een nieuw rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).

Door de stijgende inflatie dalen de reële lonen in veel landen. Dit komt bovenop de aanzienlijke inkomensdalingen tijdens de coronacrisis, die in veel landen vooral de lage inkomensgroepen hebben getroffen.

De tiende editie van de IAO-Monitor over de arbeidswereld stelt vast dat de verslechterende arbeidsmarktomstandigheden zowel de werkgelegenheid als de kwaliteit van banen beïnvloeden, en signaleert dat er al gegevens zijn die wijzen op een sterke vertraging van de arbeidsmarkt. De ongelijkheid op de arbeidsmarkt zal waarschijnlijk toenemen en bijdragen tot een aanhoudende kloof tussen ontwikkelde en ontwikkelingseconomieën.

De Monitor heeft het over een reeks meervoudige en overlappende crises in 2022, die nog zijn nog verergerd door de oorlog in Oekraïne en de daaruit voortvloeiende negatieve effecten, die de arbeidswereld diepgaand beïnvloeden. De gevolgen laten zich voelen door voedsel- en energie-inflatie, dalende reële lonen, toenemende ongelijkheid, krimpende beleidsopties en hogere schulden in ontwikkelingslanden. Een vertraging van de economische groei en de totale vraag zal ook de vraag naar werknemers doen afnemen omdat de onzekerheid en de negatieve verwachtingen invloed hebben op aanwervingen.

“Om deze uiterst zorgwekkende mondiale werkgelegenheidssituatie aan te pakken en een aanzienlijke wereldwijde achteruitgang van de arbeidsmarkt te voorkomen, is een omvattend, geïntegreerd en evenwichtig beleid nodig, zowel op nationaal als op wereldwijd niveau”, zei Gilbert F. Houngbo, directeur-generaal van de IAO. “Er is nood aan een breed pakket beleidsinstrumenten, waaronder ingrepen in de prijzen van collectieve goederen, het kanaliseren van onverhoopte winsten, het versterken van de inkomenszekerheid door sociale bescherming, het verhogen van inkomenssteun en gerichte maatregelen om de meest kwetsbare mensen en ondernemingen bij te staan.”

Houngbo voegde hieraan toe: “We moeten ons inzetten voor initiatieven zoals de Global Accelerator van de VN voor jobs en sociale zekerheid, die landen zou helpen om 400 miljoen banen te creëren en de sociale bescherming uit te breiden tot de vier miljard mensen die momenteel onbeschermd zijn. Een snel einde aan het conflict in Oekraïne, zoals de raad van bestuur van de IAO in haar resoluties heeft geëist, zou de wereldwijde werkgelegenheidssituatie verbeteren.”

Begin 2022 kende het aantal gewerkte uren wereldwijd een sterk herstel, met name in hoger gekwalificeerde beroepen en onder vrouwen. Dit werd echter aangedreven door een toename van het aantal informele banen, waardoor de 15-jarige trend naar formalisering in gevaar kwam. De situatie verslechterde in de loop van het jaar en in het derde kwartaal van 2022 schat de IAO dat het aantal gewerkte uren 1,5% onder het niveau van vóór de pandemie lag, wat neerkomt op een tekort van 40 miljoen voltijdse jobs.

Oekraïne

Naast de verschrikkelijke humanitaire gevolgen heeft de oorlog in Oekraïne dramatische gevolgen gehad voor de economie en de arbeidsmarkt van het land. De IAO schat dat de werkgelegenheid in 2022 15,5% (2,4 miljoen banen) onder het niveau van 2021 zal liggen, toen er nog geen conflict was. Deze prognose is minder pessimistisch dan de raming van de IAO in april 2022, kort na het begin van het conflict. Toen schatte de IAO dat 4,8 miljoen banen verloren zouden gaan. De positieve verandering is een gevolg van de vermindering van het aantal gebieden in Oekraïne dat bezet is of waar actieve vijandelijkheden plaatsvinden. Dit gedeeltelijke herstel van de arbeidsmarkt is echter bescheiden en zeer broos, zegt de Monitor.

Het grote aantal binnenlandse ontheemden en vluchtelingen die in Oekraïne en elders werk zoeken, maakt de uitdagingen nog groter en zal waarschijnlijk leiden tot een neerwaartse druk op de lonen, waarschuwt het rapport.

Het rapport schat dat 10,4 procent van de totale vooroorlogse beroepsbevolking van het land nu vluchteling is in andere landen. Deze groep van 1,6 miljoen mensen bestaat voor het overgrote deel uit vrouwen en velen van hen hebben vroeger in het onderwijs, de gezondheidszorg en de sociale zorg gewerkt. Uit een recent onderzoek bleek dat tot dusver 28% van de ondervraagde Oekraïense vluchtelingen in hun gastland een baan had gevonden in loondienst of als zelfstandige.

De gevolgen van het conflict zijn voelbaar op de arbeidsmarkten van de buurlanden, wat kan leiden tot politieke destabilisatie en destabilisatie van de arbeidsmarkt in deze landen.

Ook verder weg worden deze gevoeld, in Centraal-Azië en wereldwijd, onder de vorm van hogere en meer volatiele prijzen en meer voedselonzekerheid en armoede.

Omgaan met meerdere crises

Het rapport roept op om d.m.v. sociale dialoog het beleid tot stand te brengen dat nodig is om de neergang van de arbeidsmarkt tegen te gaan. Dit beleid moet niet alleen op de inflatie reageren, maar zich richten op de bredere gevolgen voor de werkgelegenheid, ondernemingen en armoede. Het rapport waarschuwt voor een buitensporige verstrakking van het beleid, die onnodige schade aan jobs en inkomens in zowel industrie- als ontwikkelingslanden zou kunnen veroorzaken.