Hoewel arbeidsartsen de afgelopen maanden onmisbaar zijn geweest in de strijd tegen het coronavirus op de werkvloer, is er een nijpend tekort aan deze specialisten. Slechts 4% van het totaal aantal artsen-specialisten in ons land is arbeidsarts. Amper 1% van alle geneeskundestudenten studeert af in arbeidsgeneeskunde. Dat blijkt uit een analyse van de federale jaarstatistieken door de externe preventiedienst Liantis. “Het beroep wordt erg ondergewaardeerd”, aldus Lut Braeckman, hoogleraar arbeidsgeneeskunde aan de UGent.

Het aantal artsen dat na de basisopleiding van 6 jaar voor de specialisatie arbeidsgeneeskunde kiest, ligt laag in ons land. Volgens de Jaarstatistieken van de FOD Volksgezondheid voltooiden er in 2019 amper 14 arbeidsartsen in ons land hun specialisatie-opleiding: 2 in de Franstalige gemeenschap en 12 in de Vlaamse gemeenschap. Dat is 0,95% van alle afgestudeerden in de specialisatieopleidingen. Op het einde van 2019 waren er in ons land in totaal 1.186 arbeidsartsen aan de slag: slechts 4,01% van het totaal aantal artsen-specialisten dat in ons land gedomicilieerd is.

“De afgelopen jaren zien we dat ongeveer 20 à 25 startende studenten per jaar kiezen voor de specialisatie, waar het daarvoor rond de 10 per jaar lag. Het verbetert dus wel, maar het blijft laag”, bevestigt hoogleraar arbeidsgeneeskunde Lut Braeckman (UGent). “We proberen daar zeker verandering in te brengen door in de basisopleiding geneeskunde al aan te tonen waarom preventieve gezondheidszorg belangrijk is. Maar natuurlijk zien we in de populaire televisieseries zoals Grey’s Anatomy of ER enkel de curatieve zorg. Dat lijkt spectaculairder en is daarom aantrekkelijker voor studenten.”

Verkeerde perceptie

Volgens Sylvia Vanden Avenne, hoofd medisch toezicht bij Liantis en zelf arbeidsarts, bestaat er vaak een vertekend beeld van het werk dat zo’n arbeidsarts doet. “Mensen denken dat we routine- of bandwerk doen. Van bedrijf naar bedrijf rijden, gewoon voor medische check-ups van werknemers. Vroeger lag de focus in de wetgeving ook vooral daarop, maar ondertussen is het onze kerntaak om te zorgen dat we de juiste mensen op de juiste plek aan het werk houden. Dat doen we door individueel werknemers te begeleiden. Zorgen dat iemand die zwanger is, aangepast werk kan uitoefenen bijvoorbeeld. Dat iemand met rugproblemen of na een lange ziekte opnieuw aan het werk kan. Anderzijds bekijken we welzijn op het werk ook op organisatieniveau. Door in dialoog te gaan met psychologen, ergonomen en andere specialisten proberen we het collectief welzijn te bevorderen. En dat is net het boeiende aan deze job!”

Bovendien spelen de arbeidsartsen een belangrijke rol tijdens deze coronacrisis. “We kijken samen met bedrijven waar er risico’s zijn op mogelijke coronabesmettingen en hoe we die preventief kunnen vermijden. Als er dan toch risico is, dan kunnen we werken met testings. Zijn er positieve gevallen, dan neemt de arbeidsarts de leiding bij de contacttracing. We hebben daarnaast ook bijgesprongen in de zorgsector, waar we medewerkers getest en gevaccineerd hebben.” Ook op de vele vragen van werknemers, gaven arbeidsartsen de nodige antwoorden en stelden ze gerust. “Mag ik mij laten vaccineren? Kan ik nog aan de slag blijven als ik zwanger ben? Kan ik na een besmetting weer terugkeren, eventueel door aangepast werk te doen? Al die vragen hebben we opgevangen op de werkvloer.”

Onbekend is onbemind

Sylvia Vanden Avenne van Liantis begon zelf eerst als huisarts in een praktijk. “Na mijn basisopleiding heb ik niet meteen voor arbeidsgeneeskunde gekozen. Het leek iets voor de grijze muizen. Maar uiteindelijk – na drie jaar te werken als huisarts – heb ik toch de stap gezet. Ik kom uit een ondernemersfamilie dus het was prachtig om die twee werelden te zien samenvloeien. Die beslissing heb ik me nog geen énkel moment beklaagd. Daarom wil ik dit graag meegeven aan mensen die twijfelen: de job van arbeidsarts is ontzettend boeiend! Ik sta dan ook open om in gesprek te gaan met mensen die twijfelen om de stap te zetten. Want ongekend, is jammer genoeg vaak onbemind.”

Arbeidsartsen gezocht

Om het tekort aan arbeidsartsen op te vangen, lanceert Liantis een video om nieuwe arbeidsartsen aan te trekken. “Daarin vertellen onze collega’s-arbeidsartsen waarom ze hun job graag doen. Met die getuigenissen willen we zowel andere artsen-specialisten als studenten overtuigen om voor arbeidsgeneeskunde te kiezen”, aldus Sylvia Vanden Avenne.

Bij Liantis – waar 86 arbeidsartsen werken – willen ze het aantal arbeidsartsen optrekken met minstens 10%. “Maar het tekort zit niet enkel bij ons. Ook andere externe preventiediensten worden hiermee geconfronteerd. Het doel van de campagne is dus om arbeidsgeneeskunde in het algemeen meer in de picture te plaatsen en zowel bestaande specialisten als studenten te overtuigen om voor deze uiterst boeiende job te kiezen! En natuurlijk doen ze dat het best bij Liantis (lacht)”, besluit Sylvia Vanden Avenne.