Ook op de werkvloer kan rouwen impactvol zijn: voor het individu, het team en de werking. Dergelijke situatie kan, vooral voor het individu, langdurig effect hebben op de concentratie en productiviteit, maar ook de gebruikelijke gang van zaken en de sfeer in een team dooreenschudden. Het gemak waarmee we hiermee omgaan, wordt voor een groot deel bepaald door de cultuur die binnen een organisatie of team heerst.

Los daarvan zijn er een aantal tips die collega’s en leidinggevenden kunnen helpen, zowel bij de terugkeer van een collega na het rouwverlof als tijdens moeilijkere periodes zoals de periode rond Allerzielen of andere betekenisvolle data. IDEWE, externe dienst voor bescherming en preventie op het werk, deelt er alvast vijf.

1) Wees geduldig en alert

Het grootste deel van het rouwproces begint na het rouwverlof. Het is namelijk vaak pas na de begrafenis en het regelen van heel wat praktische zaken dat iemand overladen wordt door stilte en gemis. Wees je er dus van bewust dat wanneer een collega terugkeert naar kantoor, die nog volop in emotionele arbeid is. In het beste geval wordt het verlies na verloop van tijd dragelijker en komt er weer ruimte voor positieve ervaringen, maar besef dat dit lang kan duren. Rouwen kent ook geen eindpunt: verdriet kan heftig de kop opsteken op momenten die voor jou als buitenstaander willekeuring lijken, maar die voor de rouwende een betekenisvol moment zijn, bijvoorbeeld rond een verjaardag of andere belangrijke data. Probeer die momenten dus op je radar te houden en wees begripvol.

2) Neem zelf contact op en neem niks persoonlijk

Schroom en aarzeling voelen in de omgang met een collega in rouw is volkomen normaal, al is jullie band nog zo sterk. Proactief contact opnemen (en dus niet zeggen: ‘bel me gerust op als je wilt praten’) en tonen dat je aan diegene denkt, is heel belangrijk. Twijfel je over de beste manier om dit uit te drukken, neem dan jullie normale relatie als vertrekpunt. Heb er ook begrip voor dat mensen met zwaar verdriet niet zichzelf zijn en soms reageren op manieren die je niet verwacht of gewend bent. Neem dat dus vooral niet persoonlijk. Dat geldt ook als je steunbetuiging zonder reactie blijft of een voorstel voor een gesprek of bezoek afgewezen wordt. Wat trouwens niet betekent dat je later geen nieuw initiatief meer mag nemen.

3) Gewoon doen is dik oké

Veel mensen zijn bang dat ‘gewoon doen’ empathieloos overkomt, maar vaak is net dat het beste voor de rouwende. Probeer je in de omgang op het werk dus zo normaal mogelijk te gedragen en het ook over dagdagelijkse dingen te hebben. Als de rouwende daar op dat moment geen behoefte aan heeft, zal die zelf wel afstand nemen van het gesprek. Zorg er uiteraard wel voor dat die persoon ondertussen weet dat je meeleeft en ook over de situatie bij je terechtkan. Zo vermijd je dat het rouwen een ‘olifant in de kamer’ wordt die de sfeer extra beladen maakt.

4) Bedenk op voorhand een aantal ‘troostrituelen’

Het is niet enkel belangrijk dat jouw collega medeleven en begrip voelt van het team, maar dat die zich ook welkom voelt na een periode van afwezigheid. Kleinschalige initiatieven, zoals een koffiekoekenontbijt bij de terugkeer of een verzameling schriftelijke boodschappen, kunnen al erg waardevol zijn. En ook achteraf is het belangrijk om die teamwerking te blijven inzetten, door bijvoorbeeld samen de herdenkingsdienst bij te wonen en iets te ondernemen wanneer de verjaardag van de overledene, of een andere moeilijke datum, voor de deur staat. Respecteer hierbij wel altijd het karakter en de wensen van de rouwende.

5) Leidinggevende: focus op het hele team

Tot slot is er nog een belangrijke rol weggelegd voor de leidinggevenden onder ons: open dialoog en mensgericht leiderschap werpt in elke moeilijke situatie zijn vruchten af. Als manager is het jouw taak om, in de mate van het mogelijke, opnieuw orde en rust te scheppen in een disruptieve situatie – niet alleen door contact te onderhouden met de rouwende (door steunbetuiging en voorstel tot later gesprek over de praktische terugkeer), maar ook door de focus op de collega’s niet te verliezen. Breng in kaart met welke teamleden de collega in kwestie al contact heeft gehad, pols naar hoe iedereen zich voelt, bespreek hoe je bepaalde taken kan herverdelen en wat je naar de betrokken collega verder wilt communiceren. Onderstreep de bespreekbaarheid van bepaalde topics en jouw bereidheid om te helpen waar nodig. Je kan als leidinggevende ook ondersteuning vragen aan een externe en bijvoorbeeld een groepsgesprek op poten zetten. Dit helpt om tijd en ruimte te creëren om even stil te staan bij het gebeuren en wat de impact hiervan is op elkaar en op de werking.