De begrotingssituatie van de sociale zekerheid is zeer zorgwekkend. Tegen het einde van 2024 zal het socialezekerheidsstelsel voor werknemers naar verwachting een tekort vertonen van ongeveer 6,2 miljard euro. Dat is een miljard meer dan in 2023. Jammer genoeg zal die begrotingssituatie blijven verslechteren, met een tekort dat volgens de schattingen zal oplopen tot meer dan 7,6 miljard euro volgend jaar. Bij ongewijzigd beleid zal dit zelfs oplopen tot meer dan 14 miljard euro in 2029. “Ongezien en onhoudbaar,” zegt het VBO.

De voorspellingen voor de periode 2025-2029 zijn zorgwekkend en laten opnieuw zien dat de uitgaven sneller toenemen dan de ontvangsten uit bijdragen. De inkomsten zijn niet langer toereikend om de stijgende uitgaven te dekken, die zich voornamelijk op het gebied van pensioenen, gezondheidszorg, arbeidsongeschiktheid en invaliditeit situeren. Die kloof tussen ontvangsten en uitgaven verergert het bestaande tekort en brengt de financiële houdbaarheid van ons socialezekerheidsstelsel in gevaar, zowel vandaag als voor de komende generaties.

Naarmate de bevolking ouder wordt, groeit de beroepsbevolking trager dan het aantal gepensioneerden. Terwijl in de jaren 70 iets minder dan drie werkenden één gepensioneerde ondersteunden, zal die verhouding bij ongewijzigd beleid tegen 2070 terugvallen tot iets minder dan 1,7. Concreet betekent dit dat er steeds minder mensen zijn om de pensioenen te financieren.

Ook blijft het aantal langdurig zieken in een zorgwekkend tempo stijgen. In 2022 ging het om meer dan 500.000 personen. Als gevolg daarvan zullen de kosten van invaliditeit naar verwachting stijgen tot meer dan 9,5 miljard euro in 2024.

Hervormingen nodig om financiële houdbaarheid te garanderen

Om de financiële houdbaarheid van het socialezekerheidsstelsel te garanderen, wijst het VBO nogmaals op het belang van de (her)invoering van een responsabiliseringsmechanisme bij de toekenning van de evenwichtsdotatie, om zo de sociale partners als beheerders van het sociale zekerheid mede verantwoordelijk te maken voor de budgettaire toestand van de sociale zekerheid.

Daarnaast blijft de activering van inactieven en werkzoekenden ook een essentiële factor om de doelstelling van een werkzaamheidsgraad van 80% te bereiken. Daarvoor moet werken ook daadwerkelijk lonender worden dan niet-werken. Ook het budget van de gezondheidszorgen dient strikter gemonitord te worden waardoor een efficiëntere besteding van de schaarse middelen kan tot stand gebracht worden. Ten slotte mag een pensioenhervorming niet leiden tot een stijging van de pensioenuitgaven, maar eerder tot een uitgavengroei die draagbaarder wordt.

“De Belgische sociale zekerheid davert op haar grondvesten, en we kijken ernaar. We geven zonder nadenken meer en meer uit zonder stil te staan bij wie dat uiteindelijk zal betalen, terwijl intussen de vergrijzingskost zowel op het vlak van pensioenen als gezondheidszorgen verder oploopt en de beoogde tewerkstellingsgraad van 80% verder weg is dan ooit. We roepen de onderhandelaars van de Arizona-coalitie dan ook op om de renovatie van onze sociale zekerheid, in samenspraak met de sociale partners, vandaag in te zetten. Anders dreigt tegen 2030 het failliet van het systeem.” aldus Pieter Timmermans, CEO van het VBO en Monica De Jonghe, directeur-generaal & Executive Manager van het competentiecentrum Werk & Sociale Zekerheid van het VBO