De zorg- en welzijnssector was traditioneel een groeisector op het vlak van tewerkstelling, maar verteert de crisisjaren en de gevolgen ervan met moeite. Hoewel de sector het nog steeds goed doet, hebben de ziekenhuizen het lastig op het vlak van tewerkstelling en om vacatures ingevuld te krijgen. Dit blijkt uit een analyse van SD Worx bij zowat driehonderd organisaties in de zorg- en welzijnssector.

Ook andere indicatoren springen in het rood: de sector kampt met een hoog ziekteverzuim in vergelijking met de rest van België. Werknemers zijn er gemiddeld 24 dagen ziek, wat opvallend hoger is dan het Belgische gemiddelde van 19 dagen.

De gezondheidszorg, een groeisector?

De ziekenhuizen waren vroeger traditioneel een sector met een hoge groei op het vlak van tewerkstelling in vergelijking met de rest van België. De nettopersoneelsevolutie (het verschil tussen in- en uitstroom in een organisatie) bij ziekenhuizen kwam traditioneel 2% hoger uit in vergelijking met de andere Belgische sectoren.

Tijdens de crisisjaren van 2012 tot en met 2014 was er een opvallende daling in deze netto-personeelsevolutie. Ze bedroeg toen gemiddeld tussen de 1,10% en 1,45%. De rest van België scoorde tussen de 0,5% en 2%. Sinds vorig jaar is er wel een moeizaam herstel bij de ziekenhuizen: de netto-personeelsevolutie per organisatie is licht gestegen tot 2,69%, terwijl het Belgisch gemiddelde strandde op 2,12%. Een lichte verbetering dus, maar nog lang niet op het peil als voordien.

Een volledig ander beeld is merkbaar binnen de welzijnssector (met onder meer de kinderopvang, bijzondere jeugdzorg en gehandicaptenzorg). Ondanks een kleine terugval tijdens de crisisjaren, blijft het traditioneel een sterke groeisector en scoort het systematisch op het vlak van netto-personeelsevolutie merkbaar beter dan de andere sectoren in België. De netto-personeelsevolutie schommelt er tussen de 4% en 6,7%.

Hoger ziekteverzuim

Een job in de gezondheidszorg wordt beschouwd als een zwaar beroep: 33% van de werknemers vinden hun werk mentaal en fysiek te belastend, tegenover 29% in andere sectoren. Ook ondervinden werknemers in de zorg- en welzijnssector meer stress (38%) in vergelijking met het gemiddelde voor alle sectoren (30%). De sector kampt dan ook al jaren met een hoger ziekteverzuim in vergelijking met het Belgisch gemiddelde. Terwijl in 2015 het gemiddeld aantal ziektedagen
(berekend per persoon die minstens 1 dag ziek geweest is) over alle sectoren heen 19 dagen bedroeg, lag dit cijfer hoger, met 21 dagen in ziekenhuizen, en met zelfs 24 dagen in woonzorgcentra.

Opvallend: hoewel het gemiddeld aantal ziektedagen duidelijk hoger ligt, zijn werknemers in de zorg- en welzijnssector minder frequent ziek: werknemers in ziekenhuizen waren in 2015 gemiddeld 2,01 keer afwezig door ziekte, in de woonzorgcentra 2,08 keer; in heel België ligt het gemiddelde op 2,1.

Algemene jobtevredenheid

Het hogere ziekteverzuim is zeker geen kwestie van een gebrek aan motivatie. Over het algemeen doen werknemers in de zorg- en welzijnssector hun job graag. Als we de werknemers uit de sector zichzelf laten beoordelen op het vlak van zinvol werk, de trots op hun werk en de waardering die ze van anderen krijgen, scoren ze gemiddeld net boven de 8 op 10, een half punt boven het Belgisch gemiddelde.

Wel noteren we belangrijke verschillen in de sector als het gaat over in welke mate medewerkers kennissen aanraden om bij de organisatie te komen werken. Deze ‘actieve betrokkenheid’ van medewerkers bij rekrutering is niet alleen een belangrijke maatstaf voor engagement, maar cruciaal om voldoende instroom te organiseren. De verschillen per organisatie zijn enorm. Zo zijn er organisaties waar bijna 50% van het personeel helemaal niet akkoord is met de stelling waarbij ze vrienden en kennissen aanraden om bij de organisatie te komen werken, terwijl
bij andere organisaties bijna 30% helemaal akkoord gaat.