In april 2023 ging de deconnectiewet van kracht: werkgevers met meer dan 20 werknemers mogen niet meer van hen verwachten dat ze ‘online’ zijn buiten de werkuren en mogen hen in principe dan dus ook niet meer storen. Maar wordt deze wet, ruim een jaar later, eigenlijk nageleefd? IDEWE, externe dienst voor bescherming en preventie op het werk, deelt cijfers en enkele tips.

IDEWE polste tussen 2020 en 2023 bij 126.956 werknemers naar de bereikbaarheidsdruk buiten de werkuren. Bereikbaarheidsdruk wordt in het onderzoek gedefinieerd als ‘mijn direct leidinggevende verwacht dat ik werkgerelateerde berichten beantwoord in mijn vrije tijd.’ De studie wijst op een dalende trend in bereikbaarheidsdruk in 2023 tegenover de jaren voordien. “In 2020 voelde zo’n 14,3% bereikbaarheidsdruk, in 2023 was dat 12,3% – de wetgeving lijkt dus alvast een beginnend effect te hebben gehad. De eerste cijfers van 2024 zetten deze trend alvast voort, maar dat zijn nog voorlopige data”, zegt Rosanne Volckaert, Preventieadviseur psychosociale aspecten bij IDEWE.

Minder bereikbaarheidsdruk, meer welzijn

Werknemers die door bereikbaarheidsdruk moeilijk kunnen deconnecteren buiten het werk, zijn significant minder tevreden op het werk (73% van de werknemers met bereikbaarheidsdruk zijn tevreden tegenover 82% zonder), hebben minder blijfintentie (63% vs 70%) en ervaren aanzienlijk meer stress (40% vs 26%) en uitputting (44% vs 30%). Ze lopen daardoor een hoger risico op burn-out (26% vs 15%) en uitval omwille van werkgebonden, psychosociale redenen (19% vs 10%).

Meer druk op leidinggevende rollen

IDEWE onderzocht daarnaast of bepaalde rollen of functies zich het vaakst verplicht voelen om bereikbaar te blijven. “Dit blijkt vooral het geval bij leidinggevenden, en dan vooral leidinggevenden van leidinggevenden: 22,9% van hen ervaart die druk, tegenover 15% van de leidinggevenden van uitvoerend personeel en 14% van de niet-leidinggevenden. Bij dergelijke functies is deconnectie minder of op een andere manier van toepassing,” zegt Rosanne Volckaert. “Het wordt van hen meer verwacht dat ze bereikbaar zijn, het is onderdeel van de job. Zeker in bedrijven met onregelmatige werkuren en/of met internationale samenwerkingen is het vaak moeilijk om je buiten de werkuren volledig af te sluiten van het werk, en al helemaal wanneer je de beslissingsverantwoordelijkheid draagt.”

“Als we één ding uit deze studie kunnen concluderen, is dat je als werkgever helemaal niks te winnen hebt bij een hoge bereikbaarheidsdruk bij je werknemers,” zegt Lode Godderis, CEO bij IDEWE en professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven. “Ik hoop van harte dat de deconnectiewet zijn doelstellingen bereikt, maar kijkend naar de effecten van het probleem, is het ook los van die wet zaak voor werkgevers om er echt aan te werken: een beleid met duidelijke regels voor de werknemer en de leidinggevenden, zowel voor ’s avonds na het werk als tijdens vakanties, daar is iedereen bij gebaat.”

En ook werknemers kunnen hun steentje bijdragen. IDEWE definieerde daarom de volgende tips voor collega’s om elkaar te helpen deconnecteren tijdens verlofperiodes:

• Spreek af waarom en hoe: maak samen goede afspraken op voorhand over de redenen en de manier waarop je de collega contacteert indien dit toch noodzakelijk blijkt. Niet storen is de norm, niet omgekeerd.
• Definieer wat “dringend” is: als je afspreekt dat storen mogelijk is wanneer het “superdringend” is, zorg er dan voor dat het hele team onder deze term hetzelfde verstaat.
• Maak afspraken ook extern duidelijk: communiceer verlofperiodes ook naar klanten en anderen externen en voorzie voldoende back-up. Durf als team of werkgever ook het gesprek aan te gaan wanneer een klant andere verwachtingen lijkt te hebben.
• Maak afspraken rond communicatiemiddelen: bespreek wat je doet met professionele of informele whatsappgroepen met collega’s of zet die whatsapp-groepjes even stil tijdens je vakantie.
• Geef zelf het goede voorbeeld: deconnectie verwaarlozen is vaak een gevolg van groepsdruk – of zelfs een bedrijfscultuur – die zichzelf in stand houdt. Ga het gesprek aan, respecteer afspraken en vermijd gemengde en nefaste signalen richting collega’s.

Bron: IDEWE