Vlaanderen wil een werkzaamheidsgraad (= hoeveel mensen aan het werk zijn) van 80% behalen. In 2020 lag die op 74,7%. Om het streefcijfer te halen telt elk talent. De sociale partners (werkgevers en vakbonden) en de kansengroepen, verenigd in de Commissie Diversiteit bij de SERV, stellen daarom 109 acties voor die inzetten op het duurzaam verhogen van de werkzaamheidsgraad van personen met een arbeidsbeperking.

De werkzaamheidsgraad voor mensen met een arbeidsbeperking bedraagt 46,0% tegenover 80,2% voor mensen zonder arbeidsbeperking. In het VESOC-akkoord Alle Hens Aan Dek van de Vlaamse Regering en de Vlaamse sociale partners is iedereen duurzaam aan het werk krijgen dan ook een topprioriteit. Met een lijst van 109 acties doet de Commissie Diversiteit een voorzet om de voornemens uit het akkoord te realiseren en meer mensen met een arbeidsbeperking duurzaam aan het werk te krijgen in een inclusievere arbeidsmarkt.

Ann Vermorgen, voorzitter Commissie Diversiteit: “In het actieplan van de Commissie Diversiteit staan 109 acties die de komende jaren kunnen helpen om de arbeidsmarktpositie van personen met een arbeidsbeperking duurzaam te verbeteren. Dit kan alleen maar slagen als alle betrokkenen hier mee hun schouders onder zetten, van de bevoegde ministers over VDAB en GTB tot de sectoren en vertegenwoordigers van personen met een arbeidsbeperking.”

Jos Wouters, stafmedewerker Overlegplatform Handicap en Arbeid: “Voor mensen met een arbeidsbeperking of gezondheidsprobleem is het belangrijk dat zij steeds terecht kunnen in een inclusieve dienstverlening maar ook tijdens hun hele loopbaan ondersteuning op maat kunnen krijgen op momenten dat zij dat nodig vinden. Niet enkel bij hun zoektocht naar werk of wanneer ze net aan de slag gaan maar ook later in hun loopbaan tijdens zogeheten transitiemomenten. Een nieuwe collega of leidinggevende, een promotie of digitalisering zijn momenten waarop personen met een arbeidsbeperking soms wat extra ondersteuning kunnen gebruiken.”

Personen met arbeidsbeperking activeren kan werkzaamheidsgraad fors doen toenemen

In Vlaanderen heeft 14,3% van de beroepsactieve bevolking een arbeidsbeperking. Dat zijn 600.000 personen die hinder ervaren door een beperking, een langdurige aandoening of ziekte (al dan niet werkgerelateerd). Er is bovendien een grote werkzaamheidskloof tussen personen met een arbeidsbeperking (46,0%) en zonder arbeidsbeperking (80,2%). Ze zijn ook oververtegenwoordigd in de potentiële arbeidsreserve. Wanneer alle personen met een arbeidsbeperking uit dit arbeidsreserve aan de slag zouden gaan, kan hun werkzaamheidsgraad met bijna 7 procentpunt toenemen.

De coronapandemie heeft de ongelijkheid op de arbeidsmarkt nog vergroot. Groepen die het al moeilijk hadden, werden harder getroffen door de coronapandemie en de genomen maatregelen. Dat geldt ook voor personen met een arbeidsbeperking. Het is nog afwachten hoe sterk de impact van de coronapandemie op de werkzaamheidsgraad van personen met een arbeidsbeperking op de langere termijn zal zijn. Na de crisis van 2008 duurde het zes jaar vooraleer de werkzaamheidsgraad van personen met een arbeidsbeperking terug op het niveau van vóór de crisis lag. Voor personen zonder een arbeidsbeperking bleef de werkzaamheidsgraad zo goed als stabiel.

Bied loopbaanondersteuning op maat aan

De Commissie Diversiteit benadrukt in haar actieplan het belang van loopbaanondersteuning op maat voor personen met een arbeidsbeperking. Niet enkel tijdens hun zoektocht naar werk maar ook wanneer ze al aan de slag zijn, hebben heel wat mensen met een arbeidsbeperking nood aan extra ondersteuning. Bijvoorbeeld tijdens transitiemomenten zoals een promotie, een veranderd takenpakket of een nieuwe collega of leidinggevende.

Deze ondersteuning kan gebeuren door casemanagers. Dat zijn contactpersonen bij VDAB of GTB (gespecialiseerd team bemiddeling). Zij maken de mensen wegwijs in het aanbod van (gespecialiseerde) dienstverleners bij een traject naar werk en zijn een aanspreekpunt doorheen de gehele loopbaan bij transitie- of scharniermomenten. Ook een centrale infowebsite die alle relevante informatie bundelt, o.a. over redelijke aanpassingen en tewerkstellingsondersteunende maatregelen, kan de personen met een arbeidsbeperking versterken.

Ondersteun ook werkgevers

Ook ondernemingen kunnen meer ondersteuning gebruiken bij de tewerkstelling van personen met een arbeidsbeperking. Werkgevers hebben niet altijd zicht op de mogelijkheden en noden van personen met een arbeidsbeperking op de werkvloer. Vaak overschatten werkgevers ook de kosten voor doeltreffende redelijke aanpassingen op de werkvloer of zijn niet altijd op de hoogte van de vele ondersteunings- en begeleidingsmogelijkheden. Dat geldt zeker voor kmo’s met een beperkte hr-afdeling. Daarom pleit de commissie ervoor alle informatie en ondersteuning bij selectie, aanwerving, tewerkstelling en retentie van personen met een arbeidsbeperking te bundelen in een vlot toegankelijk totaalpakket via één duidelijk aanspreekpunt. Ondernemingen moeten ook meer proactief worden gecontacteerd, geïnformeerd en gesensibiliseerd over hoe zij een inclusief hr-beleid kunnen voeren. De Vlaamse en lokale overheden hebben hier ook een voorbeeldrol te spelen.

Versterk transitie uit onderwijs

Jongeren met een beperking die vaak afwezig zijn op school, bijvoorbeeld door ziekte of medische consultaties, lopen meer risico het onderwijs vroegtijdig of met lagere kwalificaties te verlaten. Omdat jongeren met een beperking hun mogelijkheden vaak te laag inschatten, beknotten ze hun eigen ambities. De coronapandemie maakte het nog zwaarder voor deze jongeren. Zo hebben leerlingen met leerstoornissen of functiebeperkingen het vaak moeilijk met het vele zelfstandig werken en de hoge mate van zelfregulering die bij afstandsleren van hen gevraagd wordt. Om ervoor te zorgen dat jongeren hun volledige potentieel benutten in het onderwijs zijn redelijke aanpassingen in het reguliere onderwijs belangrijk, ook bij stages. Redelijke aanpassingen vergen maatwerk, zoals een flexibel uurrooster en mogelijkheden tot spreiding.

De commissie benadrukt de grote rol die is weggelegd voor leraren. Zij bouwen dagelijks mee aan het realiseren van inclusie binnen het onderwijs. Het is daarom belangrijk hen daarin te ondersteunen en zowel in de lerarenopleiding als in professionaliseringstrajecten voor schoolteams in te zetten op de competentie omgaan met diversiteit.

Bron: SERV – Commissie diversiteit