“Het land staat stil. Je krijgt hier niets meer gerealiseerd.” Een zin die heel gemakkelijk over de tong gaat in België. Is het de uitspraak van de misnoegde Belg die graag zijn gal spuwt over alles wat verkeerd gaat of is het effectief zo? En als het zo is, waar of bij wie zit dan de blokkade en hoe kunnen we België deblokkeren? Om die vragen te beantwoorden, verzamelde Itinera van oktober 2022 tot april 2024 230 experten in verschillende domeinen om de pijnpunten aan te duiden en de knopen te ontwarren. Hun bevindingen zijn neergeschreven in een rapport.

Of u nu ondernemer, werknemer of politicus bent, de frustratie over de stilstand zit in alle geledingen en op alle niveaus. De meest ambitieuze hervormers bevinden zich ook in alle geledingen maar geraken geen stap vooruit. Daar is niemand en iedereen verantwoordelijk voor. België heeft het systeem zo uitgebouwd. Overal is er wel iets of iemand die een goed plan tot verandering met een eenvoudige pennentrek kan blokkeren. We zitten dus met een systeemprobleem, eerder dan een overheids- of administratieprobleem. Dat was de algemene vaststelling van experten in de domeinen duurzame transitie, innovatie, onderwijs en levenslang leren, inclusie, gezondheidszorg en bestuur en democratie.

Enkele vaststellingen van de experten:

– 3,4% van het bbp wordt besteed aan onderzoek en ontwikkeling. België staat daarmee aan de top in de wereld. Toch staat we maar op de 23ste plaats in de rangschikking meest innovatieve landen. De experten merkten op dat de weinig gefocuste aanpak waarop innovatiesteun vandaag wordt verstrekt, toelaat dat een “industrie” van instellingen en subsidiekanalen in stand wordt gehouden waar incrementele verbeteringen even zwaar wegen als baanbrekende innovaties.

– Ons gezondheidszorgsysteem wordt gekenmerkt door de eenzijdige nadruk op de consumptie van zorgprestaties in plaats van investeringen in de promotie van (volks)gezondheid: amper 3% van de uitgaven gaat naar preventie, ongeveer een derde van onze noorderburen. “We hebben een systeem gecreëerd dat er heel goed in slaagt om sommige mensen heel langzaam te laten sterven.”

– In de internationale ranking van The Economist is België nu een democratie in faling geworden, in tegenstelling met de goed functionerende democratieën van de meerderheid van de Europese lidstaten. Hoofdoorzaak is het gebrek aan politieke participatie en cultuur. “Het democratisch tekort is geen kloof, het is een korst van gevestigde belangen.”

De experten, verzameld onder de naam Brain Trust, reiken meerdere oplossingen aan om de systeemfouten op te lossen zoals energetisch renoveren op wijkniveau in plaats van het over te laten aan ieder individu. Of mensgerichte zorg organiseren op wijkniveau in zoals Buurtzorg in Nederland of Trusted Networks Compensar in Colombia.

Bron: Itinera – Indicatoren beschikbaar op www.itinera.team