Uit een bevraging van IDEWE, de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, bij 24.000 Belgische werknemers blijkt dat 5,9 procent pestgedrag heeft ervaren in de tweede helft van 2022. Dat is een lichte daling tegenover vorig jaar (6,4%), maar daarnaast valt vooral de sterke stijging van het aantal meldingen rond psychisch geweld en discriminatie op. IDEWE vraagt daarom extra aandacht voor respectvolle en verbindende communicatie en voor een snellere meldingsreflex bij problemen. “Een psychologisch veilig werkklimaat is een van de absolute basisvoorwaarden voor minder ongewenst gedrag en meer werknemerswelzijn”

5,9 procent van de werknemers meldt in het RAPSI*-onderzoek dat ze de laatste zes maanden van vorig jaar minstens wekelijks twee vormen van pestgedrag hebben ervaren. Dat cijfer ligt beduidend hoger bij mannen (8,1%) dan bij vrouwen (4,2%). De top drie van pestgedrag is werk/inspanningen niet naar waarde schatten (48,7% heeft er minstens af en toe last van), informatie achterhouden (42,3%) en roddelen (41,4%). Andere vormen zijn herhaalde opmerkingen over fouten/vergissingen (25,8%), vragen/pogingen om een gesprek te beginnen die worden beantwoord met stilte/vijandigheid (22,9%), herhaalde opmerkingen over jezelf of je privéleven (18,8%), uitsluiting (16,6%), beledigingen (12,3%) en onaangename grappen of verrassingen (9,1%).

Psychologisch veilig werkklimaat

“De daling van het aantal Belgische werknemers dat pestgedrag heeft ervaren in ons onderzoek is bemoedigend, maar wel erg licht”, duidt Hilde De Man, Verantwoordelijke psychosociaal welzijn bij IDEWE. “Die daling zien we ook in het aandeel van pesten binnen alle meldingen van ongewenst grensoverschrijdend gedrag (van 72% in 2021 naar 62% in 2022). Daarnaast valt echter een toename op van het aandeel van psychisch geweld (van 9,6% naar 17,5%) en discriminatie (van 3,8% naar 5,8%). De belangrijkste conclusie is daarom dat pesten en breder ongewenst grensoverschrijdend gedrag op het werk (OGGW) nog altijd ernstige issues zijn waar werkgevers en werknemers aan moeten blijven werken.”

Om die reden vraagt IDEWE ter gelegenheid van de #weektegenpesten aandacht voor het creëren van een veilig psychologisch werkklimaat, een van de absolute basisvoorwaarden voor werknemerswelzijn. In een werkomgeving waarin roepen, verbale agressie of pesten frequent voorkomen en ongemoeid worden gelaten, waar weinig ruimte is voor waardering/erkenning en weinig begrip voor het maken van fouten, durven werknemers immers zichzelf niet meer zijn. En dan gaan ze zich minder goed in hun vel voelen, slechter presteren en in veel gevallen zelfs uitvallen of uitstromen.

“De sleutel voor zo’n veilig klimaat is respectvolle en verbindende communicatie”, vervolgt Hilde De Man. In een open en veilige dialoogcultuur durven mensen die zich niet meer veilig voelen, dit tijdig bespreekbaar maken. ‘Tijdig’ betekent ook dat je niet wacht tot kleine issues zijn uitgegroeid tot grote problemen. In de vroege fase zijn pesten en tal van andere vormen van ongepast gedrag veel makkelijker te benoemen en op te lossen dan wanneer ze te lang zijn kunnen doorgaan. En daar knelt vaak het schoentje. Dit veronderstelt ook een daadkrachtige aanpak van de leidinggevende en het management. Maar kleine dingen bespreekbaar maken is niet altijd makkelijk en ligt bovendien niet echt in onze Belgische aard. En vooral niet in die van de Belgische man, zo blijkt. Want hoewel mannen, zoals eerder vermeld, dubbel zoveel pestgedrag ervaren dan vrouwen, zien we in onze effectieve meldingen dat ze daar net mínder melding van doen: 45 procent van de pestmeldingen komt van mannen tegenover 55% van vrouwen. Als werkgever hoor je dus het kader te scheppen waarin die drempel zo laag mogelijk ligt om hierover te praten.”

Met het oog op die drempelverlaging beklemtoont IDEWE ook dat werknemers een melding kunnen doen die anoniem gehouden wordt voor de werkgever als angst voor represailles te sterk aanwezig is. Hilde De Man: “Herhaaldelijke meldingen over bepaalde personen en/of gedragingen die als geheel anoniem kunnen worden gemeld aan de werkgever kunnen een aanleiding vormen voor een risicoanalyse van de arbeidssituatie en om indien nodig al gepast in te grijpen. Daarnaast is het belangrijk dat werkgevers alle meldingen voldoende ernstig nemen: dat niet doen is een heel slecht signaal dat een open dialoogcultuur onmogelijk maakt.”

Bron: cijfers uit een RAPSi-onderzoek in 2022, een risicoanalyse psychosociale aspecten die 24.000 Belgische werknemers uit meer dan 100 organisaties in tal van sectoren heeft bevraagd over hun ervaringen in dit domein. De vermelde cijfers bij (**) betreffen het aantal effectieve pestmeldingen die IDEWE als externe dienst voor preventie en bescherming op het werk heeft ontvangen.