Laten we eerlijk zijn. Voor elke werknemer is niet elke dag een goede dag. Voor sommigen is het zelfs zelden de goede dag… Daarom zwerven er mensen rond in onze bedrijven, die in elk geval niet werken… We weten dit en we aanvaarden het.
Elke ochtend moeten we kiezen tussen vuur en water, tussen energie en inertie. En aan onze kant zijn we op zoek naar de sleutels tot motivatie, de middelen om betrokkenheid te behouden, wie de verantwoordelijkheid draagt voor het stimuleren van verlangen onder collega’s… Zoveel vragen die worstelen om eenvoudige antwoorden te vinden, terwijl we alleen maar hoeven te beslissen of we er wel of niet voor gaan…

Tijdens een zeer recente werksessie met een supergroep van ongeveer 80 mensen die betrokken zijn bij werkgerelateerde opleidingen, vroegen we de deelnemers om een woord te bedenken om de werkwereld van vandaag te beschrijven. Hoewel we van plan waren om heel concreet en positief over hybridisering te praten, kwamen we uit op de volgende woorden: stressvol, vermoeiend, tijdrovend… En we voelden de behoefte om adem te halen bij een goede helft van het publiek, naast het ongebreidelde enthousiasme van de andere helft. We moeten gewoon begrijpen hoe we de balans in de juiste richting kunnen laten doorslaan.

Een bewezen epidemie van luiheid?

Onze tieners en jonge volwassenen zijn lui. Het is geen maatschappelijk fenomeen of een generatiekwestie. Het is gewoon een fase in de persoonlijke ontwikkeling waar we allemaal doorheen zijn gegaan. De vertaling van hun aangeboren vermoeidheid is simpelweg: ‘Ik heb geen zin om te doen wat je van me vraagt’.
Het gebrek aan hulpbronnen, zowel fysiek als mentaal, dat een groot deel van de werkende bevolking lijkt te ervaren, is iets anders. Het overstijgt hiërarchische niveaus en generaties. Het is bijvoorbeeld zichtbaar in onze problemen met het tegengaan van het stijgende ziekteverzuim en het implementeren van een echte aanpak voor de re-integratie van zieke werknemers.
Wij geloven dat dit een volksgezondheidskwestie is die een diepgaande verandering vereist in de manier waarop we arbeidsongeschiktheid begrijpen. Dit is immers ‘slechte’ vermoeidheid, in tegenstelling tot het paradoxaal genoeg opwindende gevoel van uitputting dat we kunnen ervaren na een goede sportsessie. De remedie zou kunnen liggen in aan het werk blijven en bij de groep horen. En een groot deel van de rol van manager is dan ook om de mensen om ons heen in beweging te krijgen en te houden, zowel in geest als in ziel.

De lage impact van het begrip ‘impact’…

Alert en actief blijven, oké… Maar waarvoor? Wat heeft het voor zin als het allemaal voor niets is? We kunnen het gevoel hebben dat onze acties niet echt nuttig zijn in een omgeving die wordt beheerst door onzekerheid. In zekere zin is het alsof de vraag naar de impact verdampt is, zelfs in bedrijven waarvan de oorspronkelijke roeping precies is om de wereld te veranderen… Het argument legt geen gewicht meer in de schaal bij gebrek aan tastbaar bewijs van het werkelijke nut van onze betrokkenheid. Kortom, mensen geloven er gewoon niet meer in.
Wat kunnen we aan deze ontgoocheling doen? Enerzijds door redelijke ambities te stellen en anderzijds door mensen er voortdurend aan te herinneren dat elke bijdrage, hoe bescheiden ook, deel uitmaakt van een groter geheel dat we uiteraard niet begrijpen. Nederigheid cultiveren betekent niet dat je moet opgeven om een impact te hebben. Het betekent accepteren dat we deelnemen aan een project dat groter is dan al onze ego’s bij elkaar.

Als we het over ontmoediging hebben, betekent dit dat er moed was in het begin!

Er is dus veel meer dan een klinker verschil tussen enthousiasme en luiheid. Het is een gemoedstoestand waar iedereen aan kan werken en waar het management echt invloed op kan uitoefenen. Er is een opeenstapeling van mislukkingen misschien, teleurstellingen ongetwijfeld, problemen in het dagelijks leven, zowel persoonlijk als professioneel.

Dit alles kan, heel begrijpelijk, leiden tot ontmoediging en uiteindelijk tot een diepe slaap. De vlam kan echter weer aangewakkerd worden, soms ten koste van een klein vonkje… Als we geconfronteerd worden met ontmoediging, brengt het verstand ons ertoe te denken dat er ooit moed was en dat die onderweg gedoofd is.
Om onze luie collega’s nieuw leven in te blazen, moeten we ze ontmoeten. Het is ‘genoeg’ om de ene positieve gemoedstoestand met de andere te verbinden, dan weer met een andere, en nog een andere om een groepsbeweging op gang te brengen die ons in staat stelt de wereld van het werk in een ander licht te zien.

In het licht van de huidige lofzang op luiheid en verveling, hebben we alle recht om voor te stellen om de vlam weer aan te wakkeren, dat wil zeggen om de liefde (en de kwellingen die daarmee gepaard gaan) te bevorderen. Want de kwestie van toewijding, die we a priori als een individuele keuze beschouwen, verdient het zeker om in een collectieve dynamiek geplaatst te worden. Werken voor jezelf of samenwerken en voor anderen? Een eenvoudige keuze.

Jean-Paul Erhard