Bij de start van een nieuw kalenderjaar treden traditioneel verschillende sociaalrechtelijke wijzigingen in werking en dat is dit jaar niet anders. In dit artikel geven we een bloemlezing van enkele belangrijke wijzigingen waarmee werkgevers rekening moeten houden vanaf 1 januari 2023. Hierbij leggen we de focus zowel op jaarlijks terugkerende aandachtspunten als op nieuwe wetgeving.

Indexering van verschillende bedragen

Er werd de afgelopen maanden reeds veel geschreven over de automatische indexering van lonen, maar we brengen toch graag nogmaals in herinnering dat in verschillende paritaire comités de lonen per 1 januari 2023 met meer dan 11% dienden te stijgen. We verwijzen in dit verband naar ons vorige artikel waarin we 4 manieren oplijsten waarop HR kan inspelen op de hoge inflatie die aan de basis van deze indexering ligt.

Vanaf 1 januari 2023 werden eveneens verschillende bedragen aan de index aangepast. Zo werden de grensbedragen uit de arbeidsovereenkomstenwet geïndexeerd tot EUR 39.353 – het bedrag dat van toepassing is voor de geldigheid van het scholingsbeding, het gewone niet-concurrentiebeding en het niet-concurrentiebeding voor handelsvertegenwoordigers – en EUR 78.706; het tweede grensbedrag voor de geldigheid van het niet-concurrentiebeding en eveneens van toepassing voor de geldigheid van het scheidsrechterlijk beding. Ook de bedragen voor de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen werden aan de index aangepast. In 2023 zullen dergelijke bonussen vrijgesteld zijn van belastingen ten belope van een maximumbedrag van EUR 3.434 per jaar. Voor socialezekerheidsdoeleinden worden deze bonussen niet beschouwd als loon voor een maximumbedrag van EUR 3.948. Hierop is evenwel een solidariteitsbijdrage van 13,07% verschuldigd door de werknemer en een bijzondere socialezekerheidsbijdrage van 33% door de werkgever. Ook het bedrag van de bureauvergoeding, die vrij van socialezekerheidsbijdragen en belastingen kan worden toegekend aan werknemers die thuiswerken, werd per 1 januari geïndexeerd, naar EUR 148,73 per maand.

Wijzigingen aan verlofstelsels

Het geboorteverlof (vroeger bekend als ‘vaderschapsverlof’) werd opgetrokken van 15 naar 20 dagen voor geboortes vanaf 1 januari 2023. Ook het recht op adoptieverlof en pleegouderverlof werd uitgebreid vanaf die datum. Adoptie- en pleegouders hebben een individueel recht op zes weken verlof, aangevuld met een bijkomend krediet dat – indien er twee adoptieouders/pleegouders zijn – tussen hen wordt verdeeld. Dit bijkomend krediet werd opgetrokken van twee naar drie weken voor aanvragen vanaf 1 januari 2023. Het is bij deze wijzigingen belangrijk op te merken dat de betrokken werknemers voor de extra dagen geboorteverlof en extra weken adoptieverlof/pleegoudersverlof een uitkering ontvangen ten laste van hun mutualiteit en deze wijzigingen aldus geen impact hebben op het aantal dagen dat de werkgever het normale loon moet doorbetalen in dergelijke situaties.

Het opnieuw geïntroduceerde vaccinatieverlof – dat werknemers het recht geeft op betaalde afwezigheid voor de tijd die nodig is om gevaccineerd te worden en in principe van toepassing was tot 31 december 2022 – werd verlengd tot en met 31 maart 2023.

De arbeidsdeal

Een groot deel van de bepalingen uit de arbeidsdeal traden reeds in november in werking, maar een aantal wijzigingen in dit verband werden vanaf 1 januari 2023 van toepassing. Zo moet vanaf 1 januari het aangepaste systeem van inzetbaarheidsbevorderende maatregelen worden toegepast voor werknemers waarvan de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd met een opzeggingstermijn, of vervangende vergoeding, van 30 weken of meer. Ook heeft het personeel van werkgevers die meer dan 20 werknemers tewerkstellen vanaf 1 januari een individueel recht op vier opleidingsdagen per jaar. Evenzeer moeten ondernemingen werk maken van hun beleid inzake deconnectie; tegen 1 april 2023 moeten hieromtrent afspraken worden opgesteld op ondernemingsniveau.

Programmawet 22 december 2022

Eind december 2022 werd een programmawet goedgekeurd die eveneens een reeks personeels-gerelateerde maatregelen bevatte die op 1 januari 2023 in werking traden. Zo werd de verjaringstermijn voor de invordering van socialezekerheidsbijdragen in geval van fraude opgetrokken van zeven jaar naar 10 jaar. Daarnaast werd de terugbetaling van het deel van de inschakelingsvergoeding – waarop een werknemer recht kan hebben bij een collectief ontslag – dat de opzeggingsvergoeding te boven ging afgeschaft en werd het tijdelijke systeem voor de terugvordering van onterecht betaalde uitkeringen tijdelijke werkloosheid bestendigd. Vanaf 1 januari 2023 is ook een responsabiliseringsbijdrage van toepassing wanneer bedrijven overmatig gebruik maken van opeenvolgende dagcontracten voor interimarbeid. Verder bevatte de programmawet een uitzonderlijke vermindering van de socialezekerheidbijdragen voor werkgevers met 7,07% voor het eerste en tweede kwartaal van 2023. Voor een deel van de socialezekerheidsbijdragen voor het derde en vierde kwartaal van 2023 – eveneens 7,07% – kan een uitstel van betaling verzocht worden.

Varia

Voor wat betreft de tewerkstelling van studenten, is het belangrijk te vermelden dat studenten tijdens 2023 en 2024 tot 600 uur per jaar mogen werken aan verlaagde socialezekerheidsbijdragen in plaats van de 475 uur die tot vorig jaar van toepassing was.
Tot slot wijzen we op het feit dat op 15 februari 2023 de Belgische klokkenluiderswet in werking zal treden. Dit wil zeggen dat bedrijven met 250 of meer werknemers tegen die datum een intern meldingskanaal moeten opzetten.

Pascale Moreau | Partner – PwC Legal