In een nieuwe studie maakt het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen de balans op van de verdeling tussen vrouwen en mannen bij de verschillende vormen van verlof en flexibele werktijdregelingen. Deze zijn een onmisbaar instrument geworden om privé- en beroepsleven te combineren. Het aantal werkenden dat ouderschapsverlof opneemt, is in 20 jaar tijd bijna verviervoudigd.

Toch toont de analyse aan dat het opnemen van zorgverloven nog steeds ongelijk gebeurt. Er is een stimulans voor vaders nodig om verlof op te nemen. Het Instituut stelt voor om een gelijkheidsbonus in te voeren, waardoor je als gezin geniet van een voordeel wanneer elke ouder zijn of haar volledige ouderschapsverlof heeft opgenomen.

Hoewel de kloof kleiner wordt, maken vrouwen nog steeds de meerderheid uit van de gebruikers van zorggerelateerd verlof. In 2022 namen vrouwen twee keer zo vaak ouderschapsverlof of verlof voor mantelzorg als mannen, en maakten ze 80% uit van de gebruikers van tijdskrediet voor zorg. Aan de andere kant zijn vrouwen ondervertegenwoordigd bij de gebruikers van tijdskrediet landingsbaan (39%). Een van de belangrijkste redenen hiervoor is dat vrouwen niet genoeg gewerkte jaren op de teller hebben om hiervoor in aanmerking te komen.

Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, legt uit: “Het huidige systeem bevordert de gendergelijkheid onvoldoende; het reproduceert de ongelijkheden op de arbeidsmarkt en versterkt ze zelfs. Het verlofsysteem kan een instrument zijn voor meer gendergelijkheid in de privésfeer, op voorwaarde dat er maatregelen worden genomen om vaders aan te moedigen er gebruik van te maken”. Daarom stelt het Instituut voor om een gelijkheidsbonus in te voeren die de vorm kan aannemen van tijd, geld, een premie of belastingvoordeel, wat de stimulans moet vormen voor vaders om hun ouderschapsverlof op te nemen. De voorwaarde voor deze bonus is dat elke ouder zijn of haar volledige ouderschapsverlof heeft opgenomen.

Een flexibel maar complex systeem

De talrijke hervormingen hebben het systeem van verlof- en werktijdregelingen zeer complex gemaakt. Vooral voor de meest kwetsbaren is het daardoor weinig toegankelijk.

Het verlofsysteem moet hervormd worden om duidelijker en doeltreffender te zijn, zonder ten koste te gaan van het belangrijkste voordeel: de flexibiliteit. De verschillende formules maken het mogelijk om de financiële gevolgen van het opnemen van verlof te verzachten. Dat verklaart deels de populariteit van bepaalde soorten verlof zoals met het ouderschapsverlof, dat sinds 2018 kan worden opgenomen in de vorm van een 1/10e vermindering van de arbeidsprestaties. Deze optie is snel populair geworden, ook bij vaders. Het is vandaag trouwens de opgenomen vorm met de meest gelijke verdeling tussen mama’s en papa’s (46% mannen en 54% vrouwen).

Daarnaast stelt Liesbet Stevens nog: “De verloven moeten ook interessanter worden op financieel vlak, zodat alle gezinnen ervan kunnen genieten. Het Instituut stelt voor om met een geplafonneerd percentage van het bruto-inkomen te werken, net zoals bij het geboorteverlof of de moederschapsrust. Dit zal ook de ouder die het meest verdient aanmoedigen het ouderschapsverlof op te nemen en dus een gelijkwaardigere rol te spelen in de organisatie van het gezinsleven. In deze context moet zeker ook gedacht worden aan de éénoudergezinnen”.

Bekijk voor meer info de volledige studie ‘De genderdimensie van verschillende soorten verlof in België’.

Bron: Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen