Federgon, de federatie van HR-dienstverleners, wil dat het thema van de langdurig zieken bovenaan de agenda komt in de komende regeringsonderhandelingen. De uitdaging is groot en zal bij ongewijzigd beleid alleen maar groter worden. De federatie pleit voor een andere mindset waarbij er voor elke langdurige zieke gekeken wordt wat de mogelijkheden nog zijn op de arbeidsmarkt met de hulp van een professionele arbeidsmarktbegeleider. Een verplichte begeleiding voor wie nog kan werken, is daarbij veel aantrekkelijker dan een strengere sanctionering.

Het aantal langdurig arbeidsongeschikten in België is groot. Voor elke 11 werkenden is er één persoon langdurig arbeidsongeschikt en in 15 jaar tijd is de groep langdurig arbeidsongeschikten meer dan verdubbeld. Het Planbureau heeft berekend dat bij ongewijzigd beleid het aantal verder toeneemt tot 600.000 in 2035. Uit een studie van Idea Consult voor Federgon blijkt dat de totale niet-medische kost van langdurige arbeidsongeschiktheid zelfs 21,2 miljard euro bedraagt. Dit komt neer op een gemiddelde jaarlijkse kost per langdurig arbeidsongeschikte van 50.000 euro. De activering van langdurig zieken draagt dus heel wat potentieel in zich, niet enkel voor het individu, ook voor de staatskas en de volledige maatschappij.

De voorbije regeringen zetten al stappen in de aanpak van het probleem van de langdurige zieken, zoals een responsabilisering van de verschillende actoren die betrokken zijn in het proces en een systeem van progressieve werkhervatting. De tanker is voorzichtig aan het keren, maar hij heeft nog een lange weg af te leggen. Wat echt een verschil zou kunnen maken, is het taboe op een verplichte begeleiding van langdurig zieken los te laten en de expertise van professionele arbeismarktbegeleiders te valoriseren in het proces.

Maar al te vaak nog wordt louter naar werk gekeken als iets waar je ziek van wordt, terwijl een fijne job mensen toelaat om zich te ontwikkelen, sociale contacten aan te gaan en financiële stabiliteit geeft. Uit internationale studies blijkt dat wie werkt doorgaans gelukkiger is dan wie niet werkt. Mensen een uitkering geven is misschien wel de gemakkelijkste weg, maar zeker niet in het belang van langdurig zieken die bepaalde capaciteiten nog wel hebben en voor wie aangepast of ander werk net deel kan uitmaken van het herstelproces.

Concreet pleit Federgon ervoor om met elke langdurig zieke te bekijken wat hij of zij nog kan. Dit vergt een heel andere mindset. Naast de medische blik, dient er ook gekeken te worden welke talenten en ambities mensen hebben en waar de mogelijkheden liggen om een nieuwe uitdaging aan te gaan op de huidige arbeidsmarkt. Dit is dé specialiteit van professionele arbeidsmarktbegeleiders, die mee mensen de goesting kunnen doen vinden om terug aan de slag te gaan met hun talent en hen op de juiste plaats doen terechtkomen. Net die arbeidsmarktexpertise ontbreekt vandaag in het reïntegratieproces. Federgon is dan ook vragende partij om deze expertise van professionele arbeidsmarktbegeleiders structureel te benutten.

De aanpak mag niet vrijblijvend zijn. Federgon pleit voor een verplicht begeleidingstraject naar werk voor elke langdurige zieke die nog kan werken, waar ook een opleiding of omscholing deel van kan uitmaken. De arts bepaalt of werken een mogelijkheid is vanuit zijn medische expertise, vervolgens is het de professionele dienstverlener die begeleiding aanreikt vanuit zijn arbeidsmarktexpertise. “Net zoals er ooit een verplichte activering is ingevoerd voor werklozen, wil Federgon gaan naar een verplichte begeleiding van langdurig zieken die nog kunnen werken”, aldus Ann Cattelain, CEO van Federgon. “Het activeren van langdurig zieken, met focus op wat ze nog wel kunnen en een investering in meer en snellere begeleiding op maat, draagt heel wat potentieel in zich. Ze komen niet alleen de betrokkenen ten goede, maar leiden ook tot een financieel gezondere sociale zekerheid.”

Daarnaast ziet Federgon nog een aantal andere oplossingen voor een betere reïntegratie van langdurig zieken. Zo zouden huisartsen op een fit note moeten kunnen aangeven welke taken hun patiënten nog wel kunnen doen als een preventieve maatregel tegen het absolute verdict van arbeidsongeschiktheid en zouden ze de mogelijkheid moeten krijgen om door te verwijzen naar een begeleidingstraject bij een professionele arbeidsmarktbegeleider.