Recent gaf de FOD Financiën vrij dat in 2020 ongeveer 120.000 werknemers een winstpremie van hun werkgever kregen. Midden 2021 ziet het ernaar uit dat Covid ook in de winstpremie toegeslagen heeft; dit is een extra voordeel, bovenop het loon, dat werkgevers kunnen toekennen aan al hun medewerkers na een winstgevend jaar.

Elke werkgever kan elk jaar beslissen – na het afsluiten van het boekjaar – om al dan niet te opteren voor de winstpremie, op basis van de resultaten van het jaar ervoor. Ofwel via een beslissing van de algemene vergadering, ofwel via een cao of toetredingsakte. Ook het aandeel werkgevers lijkt terug te vallen. Dat blijkt uit halfjaarcijfers van SD Worx als HR- & payrolldienstverlener.

Welke werkgevers geven het?

De winstpremie, in voege sinds januari 2018, laat toe alle medewerkers van je bedrijf te laten delen in de winst, aan gunstige (para)fiscale voorwaarden. Isabelle Cornelis, consultant van SD Worx: “Voor het eerst sinds de start in 2018 zien we voortekenen van een daling, als uitgesteld effect van de Covid-pandemie die vorig jaar startte. Momenteel zitten we qua begunstigden terug op het niveau van eind 20018 en we verwachten geen sterke stijging meer. Vanuit de praktijk zien we dat de meeste werkgevers de beslissing in de eerste jaarhelft nemen en vrij snel uitkeren, vaak na de algemene vergadering in het voorjaar. Dit zou een halvering van het aantal werknemers t.o.v. 2020 betekenen. 2020 was voor vele werkgevers een zwaar jaar. Je kan moeilijk meer winst verdelen als er minder winst is. Maar voor organisaties in sectoren die wel konden doorwerken (zoals Informatie en communicatie, groot-en detailhandel, financiële diensten), is dit nog steeds een motiverend instrument.”

In 2020 kende ongeveer 1% van de Belgische werkgevers de winstpremie toe; dat betekende een stijging van bijna een kwart t.o.v. 2019. Voor 85% zijn dit bedrijven met minder dan 50 werknemers; maar relatief gezien komt de winstpremie iets meer voor in de grotere organisaties met 100-249 werknemers en ook in de organisaties met meer dan 500 werknemers, al blijft het succes ook binnen die groep van bedrijven van die omvang nog beperkt tot 4%. De regionale verschillen zijn klein, maar West-Vlaamse, Naamse en Brusselse bedrijven kennen het relatief gezien het meest toe, maar dit verschilt niet veel van Oost-Vlaamse bedrijven. Het gaat om organisaties met zowel bedienden als arbeiders.

Welke werknemers krijgen een winstpremie?

Isabelle Cornelis van SD Worx vervolgt: “Binnen het bedrijf krijgt elke werknemer de winstpremie. Het is dus zeker niet zo dat enkel werknemers met een hoog salaris deze winstpremie krijgen. Zestig procent van de winstpremies gaan naar werknemers met een salaris lager dan EUR 22.307 bruto op jaarbasis. De premie kan een vast bedrag zijn of een percentage van je salaris. Gemiddeld lag het brutobedrag in 2020 op EUR 1300, zo’n 30% lager dan in 2019. De mediaanwaarde ligt op EUR 370.Voor 2021 is het nog wat vroeg om op dit vlak conclusies te trekken. Bedrijven met voldoende financiële reserve zullen misschien de nieuwe coronapremie tot EUR 500 netto verkiezen, of geven misschien al een loonbonus, voor het behalen van specifieke collectieve resultaten. Ook in deze tijden zoeken bedrijven manieren om de kosten te beheersen en toch hun werknemers slim te belonen.”

Pas sinds 1 januari 2018 beschikken de ondernemingen over een extra collectief instrument om werknemers te laten delen of participeren in de winst. De winstpremie geniet van een gunstig (para)fiscaal regime: 13,07% solidariteitsbijdrage (ten laste van de werknemer) en een algemene taks (bronheffing) van 15% (KMO-investeringsspaarplan) of 7% (voor de gewone winstpremies). Enkel mits het respecteren van een invoeringsprocedure en naleving van strikte voorwaarden.

Kort samengevat:

• De winstpremie mag niet ingevoerd worden ter vervanging van loon.
• Het is een bijkomend voordeel bovenop het gewoon loon.Alle werknemers hebben recht op de winstpremie, ongeacht de arbeidsovereenkomst.
• Het totaalbedrag aan winstpremies mag niet meer bedragen dan 30% van de brutoloonkost.
• Alle werknemers hebben recht op:
  Ofwel een identieke winstpremie:een gelijk bedrag of gelijk percentage van het loon;
  Ofwel een gecategoriseerde winstpremie: differentiatie van het bedrag van winstpremie mogelijk op basis van 6 limitatieve, wettelijke criteria. In geen geval mag de differentiatie van de voordelen voor de betrokken werknemers een verhouding tussen 1 en 10 overschrijden.
• De winstpremie wordt, na collectief overleg, ingevoerd via:
  • Een beslissing van een algemene vergadering (identieke winstpremie);
  • Cao of toetredingsakte, afhankelijk van de aan- of afwezigheid van een vakbondsafvaardiging (gecategoriseerde winstpremie).

De invoering van de winstpremie had als doel de wet betreffende de werknemersparticipatie van 22 mei 2001 nieuw leven in te blazen. Met de oorspronkelijke wet betreffende de werknemersparticipatie wou men de deelname van werknemers via een participatieplan bevorderen en hen motiveren. Werknemers konden deelnemen in het kapitaal of in de winst van de vennootschap of de groep waarvan de vennootschap deel uitmaakte.

Bron: SD Worx