Al voor de derde keer sinds 2013 meet Securex via de inzetbaarheidsbarometer tot welke leeftijd de Belgische werknemer denkt te ‘kunnen’, ‘willen’ en ‘moeten’ werken. Minder dan 1 op 10 Belgen (8%) wil werken tot 67 jaar of langer, terwijl 16% zich hiertoe fysiek en mentaal in staat acht. De Belg denkt bovendien dat hij tot zijn 65ste zal moeten werken, terwijl hij in de praktijk slechts tot zijn 61ste aan de slag blijft. Het is opvallend dat de cijfers stabiel blijven, ondanks inspanningen van de regering.

“Deze non-evolutie is zorgwekkend,” zegt HR-experte Hermina Van Coillie. “Er is nood aan een mentaliteitswijziging bij overheid, werknemers en werkgevers”. Tweejaarlijks vraagt Securex aan een representatief staal van Belgische werknemers tot welke leeftijd ze denken te ‘kunnen’, te ‘willen’, en te ‘moeten werken’. Na 2013 en 2015 brengen ze nu voor de derde keer deze barometer uit. Slechts 8% van de Belgen wil werken tot zijn 67ste of langer

Meer dan 9 op 10 (92%) wil niet werken tot de wettelijke pensioenleeftijd (momenteel voor de meeste Belgen 67 jaar). Maar het is niet allemaal negatief: 4% wil werken tot zijn 70ste of langer. De meeste Belgen willen werken tot hun 60ste.

De kloof met de wettelijke pensioenleeftijd bedraagt op termijn 8 jaar.

Vergeleken met de cijfers van 2015 en 2013 wil de Belg nog steeds niet langer werken. In vergelijking met 2013, toen de wettelijke pensioenleeftijd 2 jaar lager lag, op 65, is de kloof zelfs nog vergroot.

De afgelopen jaren heeft de regering veel gedaan. Ze heeft o.a. ingezet op ‘werkbare’ jobs, reactiveren van langdurig zieken, optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd, inperken en hervormen van het brugpensioen (SWT) en hervormen van de landingsbanen. Dit heeft echter nog geen impact gehad op de effectieve pensioenleeftijd die nog steeds ver van 67 jaar staat.

Slechts 1 op 6 (16%) werknemers zegt te ‘kunnen’ werken tot 67 jaar of langer.

Meer dan 4 op 5 (84%) zegt niet te kunnen werken tot hij 67 is, en 63% zegt zelfs niet te kunnen werken tot zijn 65ste. Vooral vrouwen, werknemers ouder dan 50 en lager opgeleiden voelen zich fysiek en mentaal niet in staat om tot de wettelijke pensioenleeftijd te werken.

De impact van de fysieke en mentale gezondheid op het langer kunnen werken is de afgelopen jaren constant gebleven. 1 op 3 (33%) zegt dat zijn leefgewoonten (voeding, slapen, …) niet toelaten te werken tot de pensioenleeftijd. En iets meer dan 1 op 3 (38%) stelt dat zijn fysieke werkomstandigheden (zoals lawaai, licht en temperatuur) dit niet toe toelaat. Bij bijna de helft van de werknemers (46%) laat de mentale belasting op het werk (zoals stress, werktempo en werkintensiteit) dit niet toe, en bij 29% laat de ‘work-life balance’ het niet toe.

41% denkt te ‘moeten’ werken tot 67 jaar of ouder

Vooral hoger opgeleiden en werknemers jonger dan 50 denken dit. Bijna alle werknemers (95%) denken tot hun 60ste of langer te moeten werken. En gemiddeld genomen, zowel in 2015 als in 2017, denkt de Belgische werknemer te moeten werken tot zijn 65ste (64,8 jaar). En toch werkt de Belg gemiddeld slechts tot zijn 61ste en gaat vervolgens op pensioen. Voor vrouwen is dit gemiddeld 60 jaar, voor mannen 61.

Mentaliteitswijziging is nodig

We hebben nood aan concrete acties van alle stakeholders samen: de overheid, werknemers en werkgevers (en hun respectievelijke vertegenwoordigers) om ervoor te zorgen dat werknemers langer kunnen en willen werken.

Hermina Van Coillie: “Elk van deze 3 partijen speelt een cruciale rol in dit inzetbaarheidsverhaal. De sleutel tot succes ligt in het creëren van een context op maat waarin mensen welkom zijn in organisaties en zelf ook bereid zijn langer te willen werken. Het is cruciaal dat werknemers zich niet alleen verplicht voelen om langer te werken, maar dat ze dit ook echt willen: als werknemers autonoom gemotiveerd zijn, en dus werken omdat ze dit graag doen of zinvol vinden, dan willen ze 4 jaar langer werken. De overheid moet werk maken van een eigentijds juridisch kader dat mogelijkheden biedt aan mensen om gezond én gemotiveerd langer aan het werk te blijven.”

Eva De Winter, preventieadviseur Psychosociaal welzijn: “Vanuit de praktijk stellen we vast dat organisaties en medewerkers weten welke factoren nefast zijn voor hun mentale gezondheid. Om het tij te doen keren zijn bijkomende interventies nodig: enerzijds maatregelen met een structurele en duurzame impact op de factoren die stress veroorzaken (dus niet enkel ad hoc acties), anderzijds focus op energiebronnen voor meer mentale vitaliteit en bevlogenheid. Werknemers kunnen persoonlijke hulpbronnen en veerkracht versterken om zo zelf te anticiperen op veranderingen en kansen en talenten te benutten.”

Kris Rayen, HR Project leader Leadership: “En hier speelt leiderschap een belangrijke rol. We merken dat bedrijfsleider binnen hun organisaties mede verantwoordelijk zijn om hierover bewustwording bij hun medewerkers te creëren. Het is nodig dat zij ook een klimaat van welzijn en intrapreneurschap stimuleren. Hiertoe creëren ze best een context van zinvolheid, vertrouwen, persoonlijke ontwikkeling en engagement. Dit vergt een andere manier van leidinggeven: leiders die hun werknemers waarderen naar hun competenties (in plaats van op basis van leeftijd of anciënniteit), loslaten waar het kan (in plaats van te controleren) en ervoor zorgen dat de sfeer op de werkvloer optimaal is.”

Over het onderzoek – Deze studie werd uitgevoerd in het kader van een tweejaarlijks benchmarkonderzoek. De data worden verzameld via online enquêtes (3 steekproeven met loontrekkende werknemers uit de Belgische arbeidsmarkt). De steekproefverdeling stemt elke keer voor de variabelen geslacht, leeftijd, regio en statuut overeen met de verdeling in de Belgische arbeidsmarkt (volgens gegevens van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid en de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) van de FOD Economie). In 2013 (februari en maart) waren dit 2.088 loontrekkende werknemers. Na resampling (de steekproef representatief maken voor een aantal sociodemografische variabelen) telde de steekproef 1.318 respondenten. In 2015 (januari) waren dit 1.754 loontrekkende werknemers. Na resampling telde de steekproef 1.671 respondenten. En in 2017 (januari en februari) waren dit 1.552 loontrekkende werknemers.