Uit een analyse van de RIZIV-cijfers blijkt dat slechte ergonomie een van de belangrijkste oorzaken blijft voor langdurige afwezigheden in ons land. Bovendien zit die specifieke oorzaak sterker in de lift dan pakweg psychische stoornissen. Dat blijkt uit een analyse van hr-dienstengroep Liantis naar aanleiding van maand van de ergonomie. “Daarom moeten we écht werk maken van deze problematiek en werk aanpassen zodat we de uitval kunnen beperken. Dit zal grote invloed hebben op het maatschappelijk probleem van langdurige afwezigheden”, stelt Stephan Tomlow van Liantis.

Sterke stijger

Sinds 2010 zijn ziektes van het bewegingsstelsel de belangrijkste stijger in het aantal langdurige afwezigheden in ons land. Hun aandeel steeg sindsdien met een factor van 2,2, terwijl dat bij pakweg mentale problemen een factor van 2 was. Dat becijferde Liantis op basis van de officiële RIZIV-cijfers. In 2022 lijdt 31,9% van alle langdurig zieken in België aan ziekten van het bewegingsstelsel. Dat zijn 150.430 mensen die niet aan het werk zijn, waarvan het merendeel (108.235) arbeiders.

Ook uit eigen Liantis-cijfers blijkt dat. “Van de werknemers die fysiek werk uitoefenen, vulden er in 2024 119.133 een gestandardiseerde medische vragenlijst in naar aanleiding van het periodiek medisch onderzoek. Van alle medische klachten die geuit worden blijken 32% klachten aan het bewegingsapparaat te zijn”, vertelt Stephan Tomlow, ergonomiespecialist bij Liantis. “Van alle klachten die hinder geven voor het werk zijn meer dan de helft (55%) deze klachten aan het bewegingsapparaat. Zeker bij arbeiders zien we dat deze klachten heel vaak de oorzaak zijn van een lange afwezigheid: 23% van alle langdurige afwezigen zijn arbeiders met klachten aan het bewegingsapparaat.”

Probleem aanpakken

Om deze evolutie halt toe te roepen, zal er – zeker met de stijgende pensioensleeftijd en met de stijgende aandacht voor langdurig zieken – veel meer aandacht voor ergonomie op de werkvloer nodig zijn. In de bedrijven, maar zeker ook in het maatschappelijk debat. “Het is in eerste instantie belangrijk om te beseffen dat het verbeteren van de algemene fitheid niet voldoende is om deze problematiek een halt toe te roepen: we moeten samen zeker ook kijken naar de fysieke jobvereisten en eventuele hulpmiddelen als we willen dat de uitval daalt”, aldus Stephan Tomlow.

“Uit wetenschappelijke literatuur zijn er ook duidelijke indicatoren op de werkvloer die de kans op (langdurige) ziekte door fysiek werk verhogen. Zo verhogen fysieke jobs de kans op hartproblemen, kan het dagelijks tillen van lasten van meer dan 10 kilogram het risico op afwezigheden door rugklachten verhogen én zien we dat hoe meer ergonomische risico’s er zijn, hoe hoger de kans op afwezigheden die langer dan 6 weken duren.”

Nieuwe wetgeving

In 2024 kwam er een vernieuwde wetgeving rond ergonomie. Daarin definieert de wetgever ergonomie duidelijk als ‘het werk aanpassen aan de mens’. “Kortom: door enkel de ziekteklachten van de afwezige werknemer te verhelpen, zullen we het probleem niet oplossen. We moeten ook kijken hoe we de situatie op de werkvloer kunnen aanpassen en verbeteren”, aldus Stephan Tomlow. “En dit is een gedeelde verantwoordelijkheid van zowel werknemers als werkgevers.”

“Op deze korte periode van één jaar kreeg deze wetgeving (uiteraard) nog niet de kans om voor een grote shift te zorgen, al zien we wel al meer aandacht voor de risicoanalyse ergonomie. Er is wel nog een meer beleidsmatige shift nodig om systematisch en duurzaam aandacht te blijven hebben voor ergonomische arbeidsomstandigheden. Hoofdzakelijk bij het ontwerp, de inrichting én bij het aankoopbeleid. Voor sectoren met voornamelijk kmo-ondernemingen merken we ook een interesse op sectorniveau op, wat het potentieel heeft om veel impact te hebben. Deze focus op de werkomstandigheden kan dus een grotere impact hebben op het doen afnemen van het aantal langdurig zieke werknemers in dit land.”

Bron: Liantis