Mentale en spier- en gewrichtsproblemen zijn de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim. Langdurig verzuim is verdubbeld tussen 2018 en 2022.  Dat blijkt uit een studie van IDEWE, externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, en hr-dienstengroep Acerta, bij een steekproef van meer dan 50 000 Belgische werknemers tussen 2018 en 2022.

Bij langdurig verzuim bleken musculoskeletale problemen (aantasting van spieren, pezen en gewrichten, vaak werkgebonden) de grootste oorzaak (30%) bij de onderzochte werknemers in de loop van de 5 onderzoeksjaren, gevolgd door mentale problemen (21%). Opvallend is wel dat mentale problemen in 2022 het percentage van musculoskeletale klachten evenaarden als hoofdoorzaak van lang verzuim – 30% meer dan de voorgaande jaren. “Dit bevestigt ook de stijging van het aantal langdurig zieken door psychische en gedragsstoornissen waar het RIZIV eerder op wees. Steeds toenemende stress, sociale druk en een gebrek aan rust en decompressie zijn hierbij grote boosdoeners,” aldus Miet Vanhegen, Manager Talent Transitie bij Acerta.

Het aantal werknemers in België dat gedurende een langere* periode ziek thuisbleef van het werk, steeg daarbij tussen 2018 en 2022 van 3% naar 6%. Ook het aantal gevallen van middellang verzuim** steeg: van 12% naar 15%. Het aantal kortverzuimers daalde dan weer, van 50% naar 49%. “Bij dat laatste heeft COVID wellicht een rol gespeeld,” zegt Vanhegen. “Door de lockdowns, quarantainemaatregelen en de opkomst van het thuiswerken daalde de overdracht van virussen – niet enkel van corona maar ook van griep en verkoudheid, klassieke veroorzakers van kort ziekteverzuim. In 2024 zagen we dit aantal dan ook weer toenemen”.
Kort verzuim werd dan weer voornamelijk veroorzaakt door respiratoire problemen (30%) en infecties (24%).

Meer verzuim bij rokers en obesitas

IDEWE en Acerta onderzochten daarnaast het effect van roken op middellang en lang verzuim. Tussen 2018 en 2022 verzuimde 47% van de rokende werknemers (tegenover 40% van de niet-rokers) voor een middellange tot lange periode. 25% van de rokers met middellang tot lang verzuim (versus 22% van de niet-rokers) was afwezig door musculoskeletale aandoeningen.

Ook obesitas blijkt een belangrijke factor: 48% van de werknemers met obesitas verzuimde voor een middellange tot lange periode tussen 2018 en 2022, versus 38% van de werknemers zonder obesitas. Van de werknemers met obesitas die middellang tot lang verzuimden, was dat bij 26% door een musculoskeletaal probleem (tegenover 23% van de werknemers zonder obesitas), en bij 21% door een ingreep (tegenover 16% van de mensen zonder obesitas).

Meer en langer verzuim in grote bedrijven

Grotere bedrijven met 200 werknemers of meer telden volgens het onderzoek in het algemeen meer verzuim dan kleinere – vooral in 2022, toen verzuimde 79% van de werknemers van deze grote bedrijven minstens één dag. Kleinere bedrijven – met 50 werknemers of minder – zaten dat jaar op 62%. Acerta en IDEWE merkten daarnaast dat grotere bedrijven meer te maken kregen met kort, middellang en lang verzuim dan kleine bedrijven.

Het onderzoek keek ook naar werknemersleeftijd. Globaal verzuimden oudere werknemers minder dan jongere werknemers: 71 % van de werknemers onder de 35 jaar was minstens 1 dag afwezig in 2022 ten opzichte van 69% van 55-plussers. “Kijken we naar de verzuimduur, dan zien we meer kort verzuim bij de jongeren en meer lang verzuim bij de ouderen: 3,1% lang verzuim bij 35-44 jaar, 5,4% bij 45-54 jaar en 11,5% bij werknemers ouder dan 55 jaar. De jongere mensen hebben vaak nog jonge kinderen in huis, wat maakt dat ze makkelijker ziektekiemen overgedragen krijgen en dus vaker een dagje thuis moeten blijven,” aldus Vanhegen.

Lode Godderis, CEO bij IDEWE en professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven, besluit: “Als werkgever heb je weinig controle over de levensstijl van je werknemers. Toch zijn er dingen die je zelf kan doen om gezondere keuzes te stimuleren. Creëer een gezondere werkomgeving door een holistisch preventiebeleid op te zetten. Neem daarin ook zaken als rookgedrag en voeding mee en motiveer werknemers om gezonde keuzes te maken.  Deze investering – zeker in combinatie met een doordacht re-integratiebeleid – verdient zich terug in verlaagd verzuim.”

Bron: IDEWE – Deze studie werd uitgevoerd bij 54.440 werknemers met data van 5 kalenderjaren (periode: 2018 en 2022). De steekproef bestond uit werknemers die op 1/1/2018 in dienst waren bij bedrijven die klant zijn bij ACERTA en IDEWE en continu in dienst bleven tot en met 31/12/2022.