93% van de ondernemingen in ons land heeft nog geen collectief re-integratiebeleid dat beschrijft hoe ze langdurig zieke werknemers kunnen voorkomen of stapsgewijs terug aan de slag kunnen helpen. Dat is sinds oktober 2022 nochtans verplicht. Het grootste struikelblok blijkt niet de wil, maar het ontbreken van de nodige kennis: één op de vijf weet niet hoe ze zo’n beleid moeten uitwerken.

Dat blijkt uit onderzoek van specialist in preventie en welzijn Mensura bij meer dan 570 bedrijven en 1.300 werknemers in ons land. Opvallend: ook 4 op de 10 ondernemingen vinden het moeilijk om werkdruk en stress bespreekbaar te maken. “Een gemiste kans om jongere generaties aan te trekken”, aldus de preventiespecialist.

Sinds eind 2022 moeten werkgevers in ons land werk maken van een collectief re-integratiebeleid. De verplichting geldt voor grote en kleine ondernemingen, zelfs al hebben ze (nog) niet te maken met langdurig zieken op de werkvloer. De bedoeling van het beleid is dubbel: langdurige ziekte maximaal voorkomen en, als er een werknemer alsnog uitvalt, scenario’s klaar hebben om re-integratie mogelijk te maken, zodra de gezondheid van de medewerker dat toelaat. Dat draaiboek uitwerken blijkt geen sinecure.

“Een uitgewerkt arbeidsreglement en een car policy zijn evidenties voor de meeste ondernemingen in ons land. Een collectief re-integratiebeleid duidelijk nog niet. Veel bedrijven doen hun best en nemen tal van losse initiatieven. De samenhang tussen de goedbedoelde acties ontbreekt echter waardoor het zijn effect mist. De regelgeving blijkt te complex en bedrijven hebben te weinig kennis in huis. Het verbaast ons dan ook niet dat het gros van de bedrijven nog geen stevig re-integratiebeleid heeft uitgewerkt hoewel de arbeidsinspectie al meerdere ondernemingen hiervoor gewaarschuwd heeft en op de vingers heeft getikt.” verklaart Christel Schabon, verzuimexperte Mensura ​ ​

Aangepast werk ​

Toch hebben de meeste organisaties naar eigen zeggen wel een idee van wat er mogelijk is om langdurig zieke werknemers al dan niet geleidelijk terug te laten keren naar de werkvloer. Zo geeft bijna twee derde van de bedrijfsleiders en hr-verantwoordelijken (65%) aan dat aangepast werk mogelijk is in hun onderneming. In de kleinste ondernemingen (63%) blijkt dit weliswaar moeilijker dan in de grotere (86%). Opmerkelijk: werknemers zelf ervaren de praktijk anders. ​

“Minder dan de helft (46%) van de bevraagde werknemers geeft aan dat hun bedrijf een aangepast takenpakket voorstelt na een langere periode van afwezigheid. Vooral in kleinere bedrijven (met minder dan 10 werknemers) blijkt een aangepast takenpakket moeilijk haalbaar: amper iets meer dan een kwart (26%) van de werknemers zegt dat dit in hun kmo mogelijk is. Maar het volstaat niet om ideeën te hebben rond mogelijk aangepast werk. Bij een concrete re-integratie komt heel wat kijken, en dan ben je beter voorbereid. Dat slechts 7% van de organisaties zijn huiswerk rond krijgt, is alarmerend. Nu we de kaap van een half miljoen langdurig zieken hebben overschreden, kunnen we ons dat als maatschappij niet langer veroorloven.” zegt Christel Schabon, verzuimexperte Mensura ​

Verzuimbeleid ontbreekt ​

Een collectief re-integratiebeleid focust niet enkel op de re-integratie zelf. Het bevat ook preventieve maatregelen en een aanpak van verzuim. Dat bekrachtigde de Nationale Arbeidsraad recent nog in zijn aanbevelingen aan de Belgische ondernemingen. Maar ook een formeel verzuimbeleid ontbreekt bij maar liefst acht op de tien bedrijven, blijkt uit onderzoek van Mensura. Zo’n beleid bevat onder andere een duidelijke visie rond het terugdringen van verzuim, afspraken, verantwoordelijkheden en procedures die werkgever en werknemers moeten volgen. Vooral de kleine bedrijven – het merendeel van de ondernemingen in België – lopen achter: slechts 16% heeft een uitgewerkt verzuimbeleid. Een gemiste kans in de war for talent.

“Jongere generaties vinden welzijn op het werk erg belangrijk. Zij kiezen hun toekomstige werkgever in functie van de mate waarin onderwerpen als werkdruk en stress vlot bespreekbaar zijn. Willen bedrijven jongere werknemers aantrekken, dan besteden ze beter de nodige aandacht aan preventie en uitval. Daarbij volstaan minimale procedures als het registreren van afwezigheden en het administratief opvolgen van ziektebriefjes niet. Toch geeft slechts iets meer dan de helft van de werknemers (52%) in onze bevraging aan dat hun onderneming voldoende preventieve maatregelen neemt om verzuim tegen te gaan. Denk bijvoorbeeld aan het bespreekbaar maken van de workload en stress: dat ligt in 4 op de 10 ondernemingen nog moeilijk, volgens werknemers. Inzetten op preventie van uitval hoort, naast gezonde arbeidsomstandigheden en (mentale) veiligheid op het werk, thuis in een uitgewerkt verzuimbeleid en is een extra troefkaart bij rekrutering.” aldus Christel Schabon, verzuimexperte Mensura ​

Bron: de resultaten komen uit het grote verzuimonderzoek dat onderzoekbureau Indiville in opdracht van Mensura afnam bij 1.355 Belgische werknemers en 571 werkgevers. De data van de werknemers en werkgevers werden gewogen om representatief te zijn voor België naar statuut, leeftijd, geslacht, taal en sector. ​ Het verzuimonderzoek ​ werd afgenomen in mei 2024. ​