Uit onderzoek* van IDEWE bij 2.642 respondenten blijkt dat 13% het ‘eerder waarschijnlijk’ of ‘heel waarschijnlijk’ acht dat zij in de komende zes maanden zullen uitvallen door mentale gezondheidsproblemen redenen zoals stress, burn-out, conflicten of pesterijen (psychosociale redenen). Dat cijfer ligt opvallend dicht bij de 15% die voorspelt uit te vallen door fysieke klachten zoals rug- of nekpijn of besmetting. Dit onderzoek toont aan dat mentale gezondheid een even grote invloed heeft op werkuitval als fysieke gezondheid.

Als we inzoomen op hoe werknemers zich voelen op de werkvloer zien we dat 18% van de respondenten een hoge mate van uitputting en distantiegevoelens ervaart op de werkvloer, 28% een hoge mate van stress op het werk en 34% een hoge werkdruk.

“We zien dat psychosociale risico’s zoals stress, burn-out en conflicten steeds vaker leiden tot langdurige uitval. Onderzoek toont ook aan dat als mensen aangeven dat ze zullen uitvallen, dat helaas ook gebeurt,” zegt Lode Godderis, CEO van IDEWE en professor Arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven. “Dat 13% van de werkende bevolking dit zelf voorspelt, is een alarmsignaal. We moeten hier met z’n allen dringend preventief op focussen, de alarmsignalen bij werknemers en collega’s leren capteren en dit bespreekbaar maken op de werkvloer, om met z’n allen de voorspelde uitval te voorkomen.”

Belg relatief enthousiast over type werk, communicatie blijft struikelblok

Het merendeel van de respondenten blijkt wel enthousiast over het type werk dat ze doen. Zo ervaart 68% een hoge mate van taakvariatie en 64% een hoge mate van beslissingsruimte. Veel werknemers zien hun werk ook als zinvol – 79% voelt zich er ook ‘energiek, enthousiast en bevlogen’ en 80% is er ‘eerder tevreden’, ‘tevreden’ of ‘heel tevreden’.

Organisaties kunnen wel nog een tandje bijsteken op vlak van arbeidsvoorwaarden, groeimogelijkheden, inspraak en communicatie binnen de arbeidsorganisatie: slechts 40% ervaart groeimogelijkheden en 35% is tevreden met de arbeidsvoorwaarden. Slechts 46% van de ondervraagden voelt zich goed geïnformeerd over belangrijke zaken binnen de organisatie en 32% ervaart een hoge mate van inspraak in de organisatie.

Deze cijfers willen niet per se zeggen dat de Belgische werkende bevolking ook massaal op zoek gaat naar ander werk: 62% zou de werkgever aanraden aan anderen en zelfs 69% heeft de intentie om te blijven op het huidige werk.

“Een gebrek aan inspraak en trage respons op psychosociale signalen kan het risico op uitval verhogen,” aldus Godderis. “Een open communicatiecultuur en snelle interventie zijn cruciaal. We moeten werknemers meer duidelijk maken welke hulpkanalen ze kunnen inschakelen bij mentale problemen. Deze kanalen zijn er, dus het is jammer als ze niet gebruikt worden.”

Sociale steun op de werkvloer: bekend maar onderbenut

Het onderzoek bekeek ook hoe werknemers bij elkaar of anderen steun vinden op de werkvloer. De cijfers tonen aan dat 72% van de werknemers weet waar ze terechtkunnen bij stress, pesterijen of conflicten. 71% heeft het gevoel terecht te kunnen bij collega’s, 60% zou dan weer aankloppen bij de leidinggevenden. Slechts 28% van de werknemers voelt zich ondersteund door de personeelsdienst, of weet dat ze bij problemen ook daar terechtkunnen. Opvallend: slechts 26% vindt dat de directie snel reageert om mentale problemen aan te pakken.

Lode Godderis: “In de meeste organisaties zien we een soort ‘watervaleffect’: werknemers zoeken eerst steun bij collega’s of leidinggevenden, en pas in tweede instantie bij andere, misschien meer formele diensten. Dat is op zich normaal, maar het is wel belangrijk dat de drempel richting de vertrouwenspersoon zo laag mogelijk is. Want hoewel deze cijfers bemoedigend lijken, blijkt dat slechts 37% ook effectief naar een vertrouwenspersoon zou stappen, en amper 12% naar een preventieadviseur psychosociale aspecten.”

Langs de andere kant weten collega’s elkaar blijkbaar wel te vinden: 68% van de respondenten durft collega’s om hulp vragen en voelt zich ook gewaardeerd door collega’s. Als we dan kijken naar leidinggevenden, vindt 62% van de werknemers steun en waardering bij hun leidinggevenden.

Bron: IDEWE – * RAPSi data (risicoanalyse psychosociale aspecten): Onderzoek uitgevoerd door IDEWE bij 2.642 respondenten tussen 2021 en 2024, representatief voor de Belgische werkende bevolking.

Visueel : Pexels (Andrea Piacquadio)